Nagpinaakay ang 2 ka ungo

Matag-abot sa kilomkilom ang mga lumolupyo sa sityo Damandaman manira dayon sa ilang mga bentana. Kini tungod sa kahadlok sa usa ka gikalisangang mangtas nga ungo dinhi sa ilang dapit. Ug kining maong mangtas nga ungo mao si Anito.

Daoton nga tawo kini siya ug taason og buhok. Ang iyang mga ginikanan taga dinhi sa sityo Damandaman nga sila si anhing Demetrio ug anhing Tanciang nga nangamatay na.

Wala maglisod si Anito sa iyang panginabuhi kay duna kini halapad nga darohan nga gipangtamnan og mga lagutmon ug mga mais. Duna pud siya’y kasagingan. Pero, mao lagi nailhan na siya sa iyang pagka-mangtas nga usahay mamiktima og mga dumuduong nga bag-o pang mahisum-ok dinhi sa sityo Damandaman.

Dihay kausa iyang gibiktima ang usa ka ahente sa floor wax ug puwerteng luoya kay nakunis-kunis ang dapit sa tiyan niini ug ang mga sulod nga mga tinai ug atay maoy gidala sa mangtas. Ning maong pagka-mangtas ni Anito gipanid-an ug gibantayan na siya sa mga sakop ni Kapitan Vidasto. Naa sila si Otik, Nayong, Berto, Arche, Marlon ug uban pa nga mga tanod ni Kapitan Vidasto. Sa tanang higayon, andam na silang mosikop kang Anito kun ila kining maaktohan.

“Ako’y ihaw anang Anito, Kap,” ni Arche pa. “Kana kun maaktohan gyud nako, nga may gibalbal nga tawo....”

“Aw, o, uy, bisag ako na man,” tubag sa Kapitan. “Pero, kuwang pa ko sa pagtuo, Arche...”

“Unsay kuwang gud, Kap, na kaayo, uy, nga kana si Anito hilabihang mangtasa ug daghan nang gibalbal!” midyo mitaas ang tingog ni Arche nga mirason atubangan sa ilang Kapitan.

Wala na lang motingog ang Kapitan. Unya, usa ka adlaw may bag-ong dumuduong nga nagpaila sa iyang pangalan nga Marcelo ug nabantayan ni Kapitan Vidasto nga maayo kaayong manabi. Diha kini siya mag-abang sa wala na puy-i nga balay ni Buldog ang mangingihaw og baboy dinhi sa sityo Damandaman. Si Buldog tua na puyo sa siyudad. Pagkasunod semana, daghan nang nahibulong kay migrabe ang gipamalbal. Anha ra ba gyud atngi sa may tulay ug kuniskunison taman sa ginhawa ang lawas sa mabiktima.

“Uy, Kap, tan-awa si Anito lagi na, kanang nagpaingon dinhi sa Barangay Hall,” ni Berto pa nga mipahibawo sa Kapitan.

“Si Anito, bitaw, na. Kalma lang mo. Atong paminawon kun unsay iyang gianhi dinhi sa Barangay Hall,” kalma nga mipasidaan sa iyang mga tanod. Dihang nakasulod na kini sa Barangay Hall.

“Kapitan, ako nagtuo nga dunay bag-ong ungo nga niabot dinhi sa atong sityo,” niini pa. “Sige lang, kay ako’y mosanta nianang mangtasa. Dili siya taga dinhi, unya, maoy manghawod og pamalbal, na, makita karong gabii...”

“Mao ba,” hinay’ng tingog sa Kapitan, Aw, kami bitaw nangandam usab sa pagsikop anang maong mamalbalay nga mangtas, dugay na...”

Wala na mosumpay si Anito. Midali siya’g biya sa Barangay Hall ug mipaingon sa may lugot -- didto sa iyang payag.

Pagka-gabii sa alas otso ang takna, may nadunggan ang mga lumolupyo nga mora’g dunay duha ka mga bangis nga dagkong iro nga nagbugno didto sa may basketbolan. Nagdali ang mga tawo pagsusi didto kun unsang matanga sa mga iro ang nagbugno kay grabe ang ngulob ug kasaba.

Tuod, didto maoy nakita nila ni Kapitan Vidasto ang duha ka mga dagkong iro nga sukad karon pa nila makita. Ug aron maundang ang panagbugno kay daghan nang mga tanom nga nangabali, mikuha og usa ka baldeng tubig si Arche ug gisaliyab sa duha ka dagkong iro. Taudtaod maoy ilang nakita si Anito ug Marcelo.

Sila diay ang mga mangtas dinhi sa sityo Damandaman! nakatuaw sa hilom si Kapitan Vidasto. Nahaatras ang mga tanod ug uban pang mga lumolupyo sa ilang nakita. Apan nagpadayon lang gihapon pagbugno ang duha ka mga ungo nga sama lang gihapon sa mga iro nga nagpinaakay.

Bawosbawos lang pagpinaakay, paak sa dunggan ug paak sa liog ug uban pang parte sa ilang mga lawas.

Unya mimando si Kapitan Vidasto nga magkuhag dakong pukot aron dakpon kining duha ka mga mangtas nga nia magbasi dinhi sa ilang balangay. Taudtaod, nasulod gyud sa pukot ang duruha ka ungo. (Kataposan)