Ang kalabera sa banika

Napahunong si Tol sa pagbugwal og yuta sa dala niyang bara ug pala. Diha sa wanang sa way hunong niyang pagkalot og yuta sa palibot sa matag punoan sa iyang mga mangga, kalit lang nga migimaw ang usa ka kalabera. Gikabkaban pa gayud niya sa kinalot nga yuta ang tibuok wanang nga kinalutan. Kalabera gayud! Ulo nga kalabera sa tawo!

Gihaw-as ni Tol ang ulo nga kalabera. Gipaphaan niya kini sa namilit nga mga mayukmok. Milingkod siya sa nagaigdal nga gamot sa mangga. Gisulingsuling ang nakalutan nga kalabera. Hitsas pa sa ngipon ang maong kalabera. Apan may namatikdan si Tol. May bansil nga ngipon ang atubangan sa kalabera. Nagkibotkibot ang baba ni Tol.

"Wa gyud ko magdahom nga makalutan pa nako ang kalabera sa katigulangan...!" ni Tol nga mainampingon nga misalay sa kalabera sa nagsangga nga sanga sa mangga.

Giliwag ni Tol ang iyang panan-aw sa tibuok palibot sa nabungtoran nga luna sa iyang banika. Nalampasan na niya sa mga sagbot ang maong luna. Ang matag punoan sa mga bungahoy nga nagtuybo nga wala pa gayud mamunga sama sa mga mangga, kaymito, nangka ug buongon, gikalutan niya og igong wanang ang matag punoan niini. Usa kini ka pamaagi nga motambok ug paspas ang pagtubo sa mga bungahoy sa banika. Sa kinaubsan usab, andam na ang usa ka ektaryang patag nga tinudlingan na ug naghulat na lamang sa ting-ulan aron kapugsan.

Nagkugi si Tol. Nagkalisod karon ang ilang kahimtang uban sa iyang asawang si Nene ug sa ilang anak nga si Junjun. Ilabi na gayud nga mogradwar na ang ilang bugtong anak sa hayskol.

"Pa, Ma, mopadayon baya gyud ko'g eskuyla sa kolehiyo human sa akong gradwasyon sa hayskol. Gusto kong mahimong usa  ka enhenyero....!" kini ang pasidaan kanila ni Junjun.

Igo lang nga nagkatinan-away sila si Tol ug Nene sa gipahayag sa ilang bugtong anak. Alang kang Tol, usa kini ka hagit kaniya. Kinahanglan gyud nga doblehon niya ang iyang kakugi, aron abunda ang ilang maani sa ilang umahan.

"Aron mamunga na ang atong mga punoan sa bungahoy sa nabungtoran nga luna, kinahanglan nga kalutan ko og igong wanang ang matag punoan sa mga bungahoy. Inigpamunga sa mga mangga, nangka, kaymito ug buongon, makabangkelya na kini sa atong kinitaan, Nena! Makatabang na kini sa atong pagpa-eskuyla kang Junjun sa kolehiyo, damlag...!"

Maoy nabati ni Tol ang singgit sa iyang asawa sa unahan. Nalantawan niya si Nene nga nagbitbit og basket. Gihatdan na usab siya sa iyang asawa og paniudto.

"Tol, may nangabot nga bisita kaganiha sa atong balay. Kauban sa atong mayor sa lungsod ang grupo sa mga Hapon nga turista. Nagpahibawo ang mayor nga ang  mga Hapon, andam mohatag og usa ka milyon ka pesos ni bisan kinsa nga makakaplag og kalabera sa ilang opisyal nga sundalo sa miaging ikaduhang gubat sa kalibutan! Gisuroy na sa mayor ang tanang mga baryo ug gipahibalo na ang mga molupyo.

Nahaigpot si Tol sa iyang nadungog sa asawa.

"K-kalabera...? Usa ka milyon ka pesos....?"

"Oo, Tol! May ilhanan man kuno ang kalaberang ulo sa maong opisyal nga sundalong Hapon! May bansil ang atubangang ngipon...!"

Kalit nga gigakos ni Tol si Nene tungod sa maong kasayuran. Gipasiklapan niya ang kalabera nga gisalay didto sa sanga sa mangga. Nahibulong usab ang asawa sa gipakitang kalipay sa bana niadtong udtoha nga padayong naggakos kaniya. – Kataposan