Gisanggi na sa ungo ang iyang kamaisan

Nahigmata si Luis sa tingog sa usa ka tawo nga nangayog katahoran. Maayo pa untang dili ibangon kay kaadlawon pa ug sayo pa kaayo. Kasayo pud arong nanangpit uy! Misinta ang kahiladman ni Luis. Nindot pa untang ikatulog og balik apan kay nagsige na mag sangpit ang tawo diha sa ilang tugkaran.

Midali siya’g bangon. Unya mipaingon sa ilang pantawan. Iyang gitan-aw kun kinsay nagsangpit. Ug nakuyawan siya kay si titi Undog ang misugat sa iyang panan-aw. Kini si titi Undog dunay dakong darohan ug gitamnan og mga mais. Kugihan kining tawhana apan tungod sa tabitabi bahin kaniya nga kini gipatakdan pagka-ungo ug unya magtuwad mata’g takdol sa buwan, ingon daghan nang maglikay sa tiguwang.

“Ako nang sanggion ang akong kamaisan, Luis, kay lagas na ug nagkinahanglan ko’g moalayon nako. Ako na man tong gipahibawo sila si Inok, Marsing, Tonyo, Kiboy ug uban pang mga silingan nato aron masayo nato pagsanggi ang mga mais...” pahibawo ni titi Undog kang Luis nga nagbarog diha sa may tugkaran duol sa hagdanan sa balay ni Luis.

“O, sige, ti, ako lang pahibaw-on sila si Tikyo ug Tanciong, aron daghan tang mananggi sa imong kamaisan,” tubag ni Luis.

Sige, do Luis, magpaabot ko ninyo, huma’g pamahaw magsugod na ta,” sa tiguwang pa. Ug wala kini magdugay kay mibiya dayon kini.

“Unsa, Luis si titi Undog dinhi karon, kasayo gud,” dihay labhag sa katingala sa nawong ni Petra, iyang asawa, nga nakighikang Luis.

“Sanggion na man gud ang iyang mga mais ron, Petra,” hinay’ng tubag ni Luis.

“Unya, moalayon ka, Luis?” sukot sa iyang asawa.

“O, uy, kay dako gud nang kamaisan ni titi Undog. Maayo nang daghan tag stocks nga mais aron duna sab tay ipagaling sa ilang Andot,” midali og lakaw si Luis ug mikuha’g tubig didto sa ilang banga ug unya nanglimogmog.

“Di ba, nadungog man kana si titi Undog dinhi sa ato nga nangabat, Luis,” mitan-aw si Petra sa iyang bana.

“Da, tuotuo ba ana, wala na roy ungo, uy. Nia na ta sa modernong panahon,” tubag ni Luis.

Tuod gisugdan na ang pagpananggi sa kamaisan ni titi Undog nga puwerte nang lagasa. Kuyog ni Luis mao ang iyang mga silingan ug ang duha ka suod niyang mga higala nga silingan usab niya nga sila si Tikyo ug Tanciong. Unya may gihunghong si Tanciong kang Luis.

“Kagabii, akong nakita si titi Undog nga nagtuwad didto sa may ilawom sa punoan sa tugas,” niini pa. “Ako untang labayon og bato apan mikurog ko sa kahadlok mao tong misutoy ko’g dagan pauli...”

“Yamat, siya gyud kaha to, bay Tanciong?” sukot ni Luis.

“Siya gyud. Gani, duna na may gibugno dinhi og usa ka dakong iro nga itom ug dihang gitabangan og bato didto kini modagan sa payag ni titi Undog. Apil ko sa pagbato sa iro ug naigo nako ang dapit sa may paa, ug tan-awa di ba nagtakiang ang tiguwang, tutokig maayo, ayaw lang pahalata nga siya maoy imong gibantayan,” miigham si Tanciong.

Nakita tuod ni Luis nga nagtakiang si titi Undog. Mora’g nagduda na usab si Luis sa gisulti ni Tanciong. Unya, nagpasumangil si Luis nga naghapnig sa usa ka sakong mais nga iyang gibutang diha sa may gitapokan sa mga sinanggi nga mga mais.

Apan gitutokan siya sa tiguwang dayong lakaw niini paingon sa may utlanan sa kamaisan nga wala pa mahuman og sanggi. Human sa binahinay sa mga sinanggi, nag-iyahay sila’g pamauli.

Pagkabuntag sayo, nadungog ang balita nga si Tanciong gibalbal og usa ka ungo kay naguhayguhay man ang iyang tinai ug mga kaunoran nga giayo gyud pagkuniskunis sa mangtas.

Dinhi, gibati nag kahadlok si Luis nga mogawas sa balay matag gabii kay nahadlok siya nga siya’y isunod kay ila ra bang gilibak si titi Undog kagahapon. (Kataposan)