Sugang dagitab

Kaniadto sa mga dekada 70, sa wala pa hingpit makaabot sa suok nga mga barangay sa kalungsuran sa probinsya sa Sugbo ang elektrisidad, sulo nga ginama sa langkay sa lubi ang iiwag sa mga tawo sa paglakaw sa ngitngit kaayong agianan, ilawom sa kasagingan, kalubihan, kamanggahan ug kawayanan.

Sa wala madugay niabot ang lampara. Ang mga may kuwarta ang labing unang nakabaton og mga lampara. Didto sa amo sa Cordova, "kingki" ang tawag niini. Gas kon kerosene ang mopasiga sa maong kingki.  Ang dunay tabon nga kingki maoy ibutang sa gawas sa balay aron magsilbing suga sa tibuok gabii. Kadto ra usab nga mga may kaya ang mobutang og suga sa gawas sa balay.

Sa among pagtuon kaniadto, sanglit ang among kingki wala may tabon, mangita mi og dapit gikan sa among balay nga busloton nga among kahiklinan nga walay hangin nga makasulod aron dili mapawong ang among lampara.

Kun maghabagat o amihan ang hangin maglisod mi sa pagtuon tungod kay siguradong mapawong ang among suga. Hangtud nga niabot na usab ang petromax. Kini ang gigamit sa mga mangingisda sa ilang pagpanagat. Mas hayag ug dili gyud mapawong bisan kun mokusog ang hangin. Malipay kaayo mi kun pasigaon na ang petromax sa among balay kay makatarong mi sa pagtuon ug makaduwa pa.

Apan kun wala mi ikapalit og gas, mangatulog na lang mi og sayo. Bugtong kalipay namo kun buwanon, ilabi na kun takdol tungod kay makaduwa mi sa gabii.

Apan bisan gani hangtod karon aduna pay pipila ka dapit sa Sugbo nga wala pa maabti sa kuryente.

Naikag ko nga naghandom sa panginabuhi kaniadto nunot sa makapadasig nga paningkamot ni Engineer Aisa Mijeno, usa ka batan-ong entrepreneur nga nipalambo sa Sustainable Alternative Lighting kon SALTt.

Usa kini ka natural nga pamaagi sa pagbaton og tinubdan sa kahayag nga dili mopaguba sa kinaiyahan ug mapahimuslan bisan sa labing kabus nga Filipino. Gamit lang ang LED bulb ug dagat makahatag na kini og kahayag.  Dili pa peligro sa sunog ug makamenos pa sa gasto. Tuig 2011 nga nakita ni Engr. Mijeno ang dakong panginahanglan sa suplay sa enerhiya alang sa mga molupyo sa usa ka hilit nga dapit sa Butbut tribe sa Buscalan, Kalinga.

Motuyo sa paglakaw og tag 12 oras ang mga molupyo aron lang mopalit og gas didto sa Bontoc nga may 50 kilometros nga gilay-on gikan sa ilang dapit. Gipailaila ni Engr. Mijeno ngadto sa mga molupyo ang SALt. Apan hangtod karon wa pa kini hingpit molambo tungod sa kakuwang sa suporta. Ambot kun nakita ba sa gobiyerno ang dakong potensyal unta  sa pagpalambo sa maong matang sa teknolohiya.

Samtang nasiri-siri kita sa pagpangita og mga  alternatibong tinubdan nga nigasto og dako sama sa mga oil exploration, atong gipadaplin kining mas barato ug environment-friendly nga tinubdan sa enerhiya.

Segurado ko nga karong si Presidente Barack Obama na mismo ang nitapik sa abaga ni Engr. Mijeno atol sa APEC Summit sa usa ka dalaygon nga paningkamot daghan na ang mag-ilog og tanyag kaniya.