EDITORYAL - Problema sa rice smuggling

Dili ang sistema ug depektosong mga balaod maoy hinungdan kon nganong misanay kining mga rice smugglers ug rice cartels kondili kining kakuwang sa gobiyerno sa kadasig pagpatuman sa mga balaod bahin sa importasyon sa bugas.

Wala gidili ang pagnegosyo og bugas apan kon sagolan kini og binuang aron mamintaha sa uban kinahanglang moaksyon ang gobiyerno ug pangitaon asa sila nalutsan.

Pipila ka adlaw na ang milabay, gipapasakaan og kaso kadtong unom ka mga tawo nga giingong nag-monopoliya sa supply sa bugas nga giingong tigmanipula ug nagdiktar usab sa presyo niini sa kamerkadohan.

Kon wala pa ang imbestigasyon niadtong 2014 dili mahibaw-an nga naghimohimo sila og mga pekeng kooperatiba sa mga maguuma aron maka-import og bugas ug sila ra usab maoy mo-deal niini sa kamerkadohan.  

Sa kadako sa ilang importasyon dili gyud imposible nga kaya nilang manipulahon ang presyo niini. Usa kini ka matang sa monopoliya ug pagsabotahe sa ekonomiya sa nasud. Dako ang posibilidad nga nasagolan na og mga bentahosong mga negosyante ang mga lehitimong rice importers ug rice dealers dinhi sa nasud.

Apan dili mosanay kining mga tawhana kon wala pay kakunsabong mga opisyal sa gobiyerno  kay aduna may mga polisiya ug rekisitos nga gipasunod  kon mag-import og bugas.

Kaning mga opisyala posibleng maoy nitabang nga makalusot kini ug mogawas nga lehitimo. Dako gyud ilang papel sa maong krimen.

Usa sa problema sa Pilipinas mao ang law enforcement ug monitoring, daghan kaayo og mga balaod apan walay klarong pagpatuman ug kon nakatuman man, dili mosustinir.

Kinahanglan gyud ang aktibong surveillance, monitoring ug labaw sa tanan pagtangtang ug tinud-on ang pagsilot sa mga opisyales nga kurakot sa labing daling panahon.

Dili lang ang listahan sa mga rice importers ug dealers ang angay limpyohan kondili, hasta gyud mismo ang mga ahensyang gitahasan sa importasyon sa mga bugas ug seguridad sa pagkaon sa mga Pilipino. Kay naa diha gyud ang problema.