Pagluwas sa kinahugawang sapa

Kapin na sa tulo ka dekada nga gisubli-subli ang mga pasalig nga luwason ang suba sa Butuanon nga nilatas sa 21 ka barangay sa mga dakbayan sa Sugbo ug Mandaue. Apan wa matuman hangtod nga gitunglo na lang sa Department of Environment and Natural Resources nga maoy kinahugawan nga suba sa tibuok Central Visayas.

Karong natino na sa Department of Health ug Research Institute for Tropical Medicine nga may kagaw sa polio na sa suba, mapugwat na ba ang tanang hingtungdan sa pagtinuod na g’yud sa pagpanlimpiyo?

* * *

Napakyas ang kampanya paglimpiyo sa Butuanon ug ubang mga suba tungod sa naandan nga paglusad og kalihokan nga padaghanay sa slogan ug mga boluntaryo ug mga hulagway sa media apan nataligam-an ang paglambigit sa mga molupyo nga maoy labing nag-antos sa kahugaw ug labing makapahimus kon malimpiyo ang mga suba.

Inay lawogan ang mga molupyo sa mga tampi sa Butuanon ug ubang mga suba sa kaliboan ug usa ka listahan unsay angay nilang himuon ug di angayng himuon, hain kahay maayo kon atong paminawon unsay sugyot sa paglimpiyo sa ilang nataran?

* * *

Kon gawasnong makapadayag sa ilang kaugalingon, mahimong makaamgo ang mga molupyo sa panginahanglan sa pagpangunay ug sa pagdungan inay sa pag-iyahay sa pagpanlimpiyo ug mas modakong kahigayonan sa kalamposan. Duhay bentaha kon mga molupyo ang manlimpiyo:

• Di na sila magpataka og labay sa ilang basura; ug

• Sila nay mamadlong sa ilang mga sakop sa pamilya, mga silingan ug labi na sa taga laing dapit nga mangahas paghugaw-hugaw sa suba.

* * *

Makalahutay ang pagpanlimpiyo, lapas sa mabulukon nga paglusad ug pasiuna nga pagbuylo sa kampanya, kon ang suba inay nga makahulga sa kahimsog sa mga bata ug mga dagko ug makapa-uwaw sa mga molupyo mao nay mahimong tinubdan sa ilang panginabuhi:

• Mahimong mananom og mga utanon ug lagutmon sa tabunok nga yuta sa mga tampi ug magbuhi og mga isda sa suba nga ikadugang sa pagkaon ug ikabaligya sa kamerkadohan; ug

• Mananom og kawayan sa mga tampi nga gawas nga makapugong sa pagdahili sa yuta ug pagkabuni sa suba mabaligya pa g’yud ang bag-ong mga lawngon ug guwang nga mga guod ug mga punoan.