Pangandam sa eleksyon

Kausa palang kahigayon ko nakaboto. Sukad nga nisu'd ko sa media, nahimo nang imposible ang pagpa-uli sa akong lungsod aron didto mobotar. Sa kanunay ang responsibilidad sa pagpanibya ang magda' kanako sa mga lugar nga akong alagaran sa matag eleksyon. Sa miaging piniliay, nahimo nakong balwarte sa 'coverage' ang kontrobersyal nga lalawigan sa Maguindanao. Sa umaabot nga eleksyon, wa' pa ko kahibawo kun asa na 'sab dad-on sa mando sa mga taas pa kanako. Ang mahinungdanon, malayo o maduol man ko sa lugar diin ko natawo, ana-a ang mahinungdanon nga tumong sa—ang pag-serbisyo.

Kusganon nga giduso karon nga makaboto o malakip na sa gitawag nga absentee voting ang mga lehitimong sakop sa media. Usa ni ka dakong kalambuan kun mahatagan sa higayon sa Comelec en banc. Kun matugotan, mahatagan na unya og tingog ang mga sakop sa media sa pagbotar sa mga kandidato nga buot nilang mangulo sa nasud. Mo-angkon ko nga usahay bakikaw paminawon nga padayon ko nga mo-aghat sa katawhan sa pagbotar apan ako mismo, usa sa minilyon ka mga Pinoy nga di' moboto tungod sa nagkada-iyang hinungdan. Kun maaprobahan ang maomg lakang, hingpit na unya mi nga sakop sa media nga maka-kombensir sa publiko sa pagboto.

Lain-lain ang isyu nga saw-an sa katawhan sa eleksyon sunod tuig. Nagpabilin gihapon nga dakong tanghaga kun mo epekto ba ang paningkamot sa mga grupo sa pag-edukar sa mga tawo nga su'd sa dugay nang panahon, giisip lang ang piniliay nga usa ka ordinaryong kalihukan. Magsilbi gihapong dakong hagit alang sa mga nagpakabana nga grupo ug indibidwal ang pagtan-aw sa uban sa eleksyon nga adlaw kung kanus-a magbaha ang kuwarta, pabor ug uban pa. Dakong pangutana gihapon kun human sa pipila ka wa'y ayo nga lider sa nasud, naka-amgo na ba ang katawhan nga ang solusyon sa problema magsugod sa adlaw mismo sa pagpili sa mga tukma, tinuod ug responsableng lider sa katilingban.

Matod sa usa nako ka higala, simple lang problema sa nasud karon. Kurapsyon! Apan mas pang nahu'g nga dakong problema ang pagpangawkaw og salapi tungod kay halos tanang ang-ang sa gobyerno ang buot mokawat sa kuwarta sa katawhan. Apan ang nakapait, samtang nagkadugay, ang usa ka dakong kasaypanan daw sa normal ug sakto nalang sa mata sa uban. Subo paminawon nga ang kurapsyon o pagpangawat nga dugay nang gihimo sa mga tawo nga ana-a sa poder, karon daw normal nalang nga kalihukan sa usa ka pang-gobyerno.

Sa labing uwahing pagtuon, nigawas nga ang Pilipinas ang usa sa labing kurakot nga nasud sa kalibutan. Gani sa kinatibuk-ang budget sa gobyerno, matod sa usa ka pagtuon, kuwarenta porsiyento niini ang paingon sa bulsa sa mga kawatan. Buot ipasabot, sa usa ka trilyon ka pesos nga gahin sa matag tuig, 400 ka bilyon ka pesos ang nipaingon sa bulsa sa mga kurakot sa gobyerno.   Makalilisang ang maong kamatuoran apan mao ni ang nahitabo karon sa atong katilingban. Ang kuwarta nga gikurakot, pwede na kaayong ipatungha nga libre sa mga batan-on nga padayong gihikawan sa kakabus nga makahuman sa kolehiyo. Dako na unta og magamit ang maong kuwarta aron ipatambal sa mga kabus nga nag-antos sa grabeng sakit tungod kay wa'y ikapalit og tambal. Pwede na untang ipahimo og balay sa libuan ka mga Pinoy nga nagpuyo lang sa asiras o daplin sa da'n. Mahimo na untang ibuhos sa mga nagkadaiyang proyektong inprastraktura ang gikawat nga salapi.

Sa nigawas nga pagtuon, nikabat na sa upat ka trilyon ka pesos ang utang sa Pilipinas. Subo paminawon nga bisan ang imong anak ug anak sa imong anak, magbayad pa sa maong utang. Sa pagkahimugso palang sa usa ka batang Pinoy, aduna nay utang nga nagpatong sa iyang ulo. Kini ang mga isyu nga angayan natong bantayan sa pagpaabot sa piniliay. Di' sayon ang pagpili sa tukmang lider nga may limpyong konsensya nga talikdan ang tentasyon sa pagpangurakot inay unahan ang paggahin sa salapi sa mga tukma nga proyekto. Ug kinsa man kandidato nga may dakong gasto o dako ang ihatag sa imong kuwarta atol sa eleksyon siya ang may dakong kahigayonan nga mokawkaw sa salapi sa katawhan.

* * *

Email: [email protected]