EDITORAL - Nameligro ang tanan, apan walay niseryoso

Nameligro ang kalibotan tungod aning Climate Change, usa sa mga hinungdan mao ang pagkaguba na sa mga kaniadto labong nga mga kalasangan sa nagkadaiyang mga nasud.

Ang mga kalasangan sa mga tropikal nga mga lugar o nasud gikonsiderar nga “lungs of the planet” ug ang pinakadako niini mao ang Amazon Forest nga naa nahimutang sa mga utlanan sa mga nasud sa Brazil,  Bolivia, Colombia, Ecuador, Guyana, Peru, Suriname, Venezuela ug French Guiana sa South America.

Gani tungod sa kalaparon niini gibansagan ang Amazon Forest nga “lungs of the Earth” kay sama kini og kapuslanan sa kadagatan nga mosuyop sab og carbon dioxide ug mobuga og oxygen. Ang kalainan lang, ang kalasangan sa Amazon hinayhinay ng naupaw tungod sa illegal logging, illegal mining ug land conversion.

Ang problema sa Amazon kaparehas sab sa nahitabo dinhi sa Pilipinas. Matud pa sa mga eksperto, sugod 1900  nahanaw na ang 93% sa orihinal nga kalasangan sa Pilipinas. Gikan sa tuig 1934 hangtud 1990 moabot 10.9 million ektaryang kalasangan sa Pilipinas ang naupaw na. Kondili tungod sa illegal logging, illegal mining, kaingin, ug gitamnan para sa agrikultura, gitukoran na kini karon og mga subdivisions, mga buildings ug uban pa.

Hinuon hinayhinay kining naulian tungod sa paghigpit sa gobiyerno ug pagdili na sa pagpamutol og kahoy sa kalasangan.  Base sa 2021 World Bank indicators, duna nalang 24.23 %  sa kinatibuk-ang natural nga kalasangan sa Pilipinas.

Ang mga kalasangan tigsuyop sa mga hugaw o polluted nga hangin sama sa carbon dioxide gikan sa tanang matang sa aso gikan sa mga makinarya. Sa samang higayon, ang mga kakahoyan sa kalasangan tigbuga sab og limpyo nga oxygen nga mahanggab sa tanan aron mabuhi.

Kaning carbon footprints nga sobra-sobra na kadaghan tungod sa kagamay nalang sa mga kalasangan karon sa kalibotan maoy hinungdan kun nganong dunay nasinati nga climate change sud na sa pipila ka dekada.

Dili kini mohunong sa paggrabe kun magpadayon sa pagpasagad ang mga tawo. Usa sa maayong solusyon mao ang pagseryoso sa gobiyerno pagpatuman  sa mga environmental laws, pagpangusog sa tree planting, paghimo og mga balaod nga magprotihir pa gyud sa kalasangan ug paglusad og mga programa o pagpasar og mga balaod nga himuong mandato para sa tanan nga motanom og punoan sa kahoy.