Tanom pang-abog sa lamok

Ang lamok, maisip nato kini’ng peste o dangan, ilabi na kuninitan kita sa kadaghan ini, di kita lung-an hangtud, motiyabaw sa kakatol nga nanglabhag sa kapula nga ingon sa gipangtugkan og mga bugasbugas ang nawong ug ang kalawasan. Kun wa kita’y himuon, mag-antus gyud ta’s mga pinahitan sa lamok.

Dunay panultihon, “kun di ta maantigo mobadlong, ikaw ang kastigohon.” Mora baya’g tinuod ni, di  ba? Ug ngano man sab mag-antus  kita sa lamok, nga naa ma’y daghang paagi nga sa kasayon, kini dili na mosamok kanato.

Kini’ng mga lamok, maadlaw adto ni mangatulog sa mga mabugnaw dapit nga nangumbitay. Nga inigka-alas 5 sa hapon o hapit na ang kilumkilom, manglupad ni’ng mangita’g mainom nga motambok sila sa dugo, ilabi na sustansyado, kaayo gyud mosimhot og biktimahon. Kuyaw kun ‘dengue carrier’.

Busa kun may gamay ta’ng luna sa yuta, o bisan sa dagko’ng basiyo nga katamnan nato og tanom nga pang-abog sa mga lamok. Sagad ini, panglamas o ‘herbal’, nga pangremedyo sa panglawas, sama sa mga mosunod;

* Neemtree – modagko ning kahoya kun makahunat sa pagtubo direkta sa yuta. Ang dahon/panit ini magamit pang-alibyo sama sa hayblad, diabetes, uban pa.

* Tangad (lemongrass) – panglamas pahumot palami sa manok ug utan. Pang-alibyo sad ni sa hayblad.

* Ahos – ang baho sa tanom makalipong sa lamok. Pwede imisetas alsahon ibutang sa sud sa balay. Pang-alibyo sab ni sa hayblad ug ‘natural antibiotic’ ug uban  pa.

*Eucalyptos – moislag sab ang lamok ini ug pang-alibyo sa ubo, sip-on o panuhot.

* Lavender – ang kahumot ini makahilo sa lamok apan sa tawong may insomnia, makatulog gyud ini.

Bisibisi kini kanunay, aron moalibwag ang baho ini ilabi na sa gabii, di na gyud kaarangkada ang mga lamok aron patambokon nga mosupsop og dugo.