”You don’t have to be smart to go into business”

Mao kini ang ulohan sa atong gihisgutan sa miaging Sabado, ug naka-decide ko nga ato kining padayunon karon, tungod kay daghan pa kaayong mga pangutana ug mga sugyot sa dili pa kita mo-venture into new business, nga wala kitay igong kasinatian o experience bahin niini.

Sinuwat kini ni Tina Arceo-Dumlao, basi sa usa ka handbook giulohan og “Practical Guide to Starting, Managing, and Sustaining a Small Business,” nga gi-published sa Pilipinas Shell Foundation Inc., nga suma sa atong giingon, “It does not matter how smart you are. What matters are personality and behavior.”

Meaning, agad sa imong personality, sa imong pagkatawo, kinsa ikaw, unsa ang imong kinaiya, dili ka ba arogante, proud, o medyo hambugero? Sa laktud, ikaw ra mismo ang makapalampos o makapapakyas sa imong negosyo.

Actually, dili sayon ang pagbukas og kaugalingong negosyo, kay sa manarbaho na lang sa high-paying nga mga dagkung kompaniya. Own business? Nagkinahanglan kini og money for investment, time and energy. Mosugal ka ba niini?

Daku ang risgo, apan matud dinhi, “there are many rewards to compensate for the risks, including control or the power to direct the business, creative freedom, profit, job security, and satisfaction that comes from knowing you build your own business into a successful operation through own efforts.”

Nindot kaayo ang mga rewards sa imong pag-atubang sa risgo, kana kon magmalampuson gayud ikaw sa kaugalingon nimong pagpamatigayon.

Apan, sa dili pa kining tanan, aniay mga pangutana nga kinahanglan tubagon, sa dili ka pa mahinayak pagbukas sa kaugalingon nimong negosyo: Unsa may imong gusto? Ang negosyo nga imong nahunahunaan natakdo ba sa imong mga hilig o habit, o aduna ka bay igong kasinatian niini?

Imo bang gipangutana ang imong kaugalingon kon ang imong personality, ang imong pagka-ikaw, nahaom ba sa patigayon nga buot nimong sudlan? Kinahanglan ba gyud nga magbukas kag kaugalingon nga negosyo, nga walay kaseguroan nga magmalampuson?

Nakasuway ka bag panarbaho isip superior o manager? Aduna ka bay business training sa magtungha ka pa, o imo bang gi-research -capitalpag-ayo ang matang sa negosyo nga nimong ablihan? Aduna ka bay igong ikapital sa nahunahunaan nimong negosyo ug pila ang gikinahanglan?

Nakighinabi o mikonsulta ka ba sa taga-bangko bahin niining imong mga plano, pilay imong ma-loan, just in case, ug unsay mga terms niini, against sa net profit nga imong gikwenta? Whatever, imo ba kining gikunsulta sa abogado?

Nakahunhuna ka ba nga makigpartner, at least, pagpagaan sa investment? Kinsa man kini siya? Kasaligan ba, as to honesty? Imo bang gisusi ang mga pros and cons niini nga set up?

Nag-research ka ba, sa possible unya nimong mga customer, unsa ang ilang gikinahanglan as to quality and price? Maka-compete ba unya ang imong mga produkto in the open market? Ug ang imo unyang suppliers, magpautang kaha ni sila?

Daghang pangutana, nga kinahanglan tubagon, before you venture into business of your own. Ug mahitungod sa mga unforeseen nga panghitabo, ania: “As for unforeseen factors that may affect the business, the best way to cope with them is to stay tuned to what’s happening in the area.”