Ambot unsa’y nasud sa bakukang sa kadagkoan sa Department of Science and Technology (DOST) sa pagpasiugda pipila ka tuig ang nilabay og eksperimento batok sa dengue: Gidasig nilang mga eskuylahan pagpakatap og mga butanganan sa tubig nga gisudlan og larvicide nga mopatay sa mga lamok.
Ambot gipadayon pa ba ang binuang hangtod karon. Hinaot nga nakamatngon na ang taga-DOST ug mga magtutudlo nga mas epektibo batok sa dengue ang pagyabo sa tanang sudlanan sa tubig, paglimas sa tanang lim-aw sa tubig ug pagpadagan sa tanang natanggong nga mga kanal.
* * *
Ang pakauwaw sa DOST nadungan sa kampanya sa pipila ka doktor batok sa dengue ginamit ang, nakatag-an ka, larvicide. May sukaran ang mga pagduda nga nagkinopyahay ra sila. Sa sinugdanan, nanghatag sila og kemikal sa mga eskuylahan ug lokal nga mga opisyal. Nidason nila ang pribadong mga kompaniya nga nangontrata dayon sa tanan nilang nakumbinser sa pagpangompra og minilyon ka pesos nga balor sa larvicide aron paglahutay sa kampanya.
Di ta kinahanglang motan-aw og layo pagpangita og ebidensiya sa ilang kapakyasan: Padayong nisulbong ang nangasakit ug nangamatay sa dengue sa matag tuig.
* * *
Samtang nagbaktas ko gikan sa sibyaanan paingon sa among pinuy-anan human sa bunok sa uwan sa niaging adlaw, nakakita ko og daghang sudlanan ug lim-aw sa tubig sa gawas sa kabalayan ug sa daplin sa nasudnong highway nga kon di dayon mayabo ni malimasan mahimong haom nga itloganan ug sanayanan sa mga lamok nga magda sa makamatay nga dengue.
Hinaot nga nakit-an sab sa utokan nga mga doktor, taga-DOST, mga magtutudlo, ug lokal nga mga opisyal.
* * *
Hinaot nga ang mga pundohanan sa tin-aw ug bugnaw’ng tubig mao’y tutokan sa mga kaminero ug mga molupyo. Di na kinahanglang mangita og larvicide kay mas sayon ang pagpapas sa tanang posibleng kasanayan sa mga lamok.
Garantisado ang resulta: Kon wa nay kalubloban ang mga lamok, kansang nagpilit nga gatosan ka itlog mahimong mapusa sud lang sa usa o duha ka adlaw, motibugsok kon di man hingpit nga mabadlong ang dengue. Ang bugtong kalainan mao nga way maka-komisyon sa minilyon ka pesos nga mga kontrata sa mga kemikal nga gipamugos sa mga kanahan nga nikabayo sa katalagman.