Palusot sa utang

Kaso ito ng mag-asawang Mario at Mila, may-ari ng isang mamahaling lupa sa isang esklusibong subdivision sa Maynila. Isa sa mga isyu na pinag-uusapan at pinapaliwanag sa kaso ay tungkol sa tinatawag na “estoppel” kung saan hindi puwedeng magsampa ng kaso para kuwestiyunin ang asuntong hindi pabor sa kanila.

Ang kaso ay tungkol sa mga utang nina Mario at Mila mula sa banking SBTC kung saan ilang beses silang kumuha ng pera sa magkakaibang petsa hanggang sa umabot sa kabuuan na P26,700,000.00 ang kasunduan nila. May kasulatan ng pagkakasangla (real estate mortgage) na pinirmahan ang mag-asawa  at ang bahay nila na sakop ng titulo bilang 27867 ang ginamit nila bilang prenda.

Ang orihinal nilang utang ay P10,000,000. lamang pero sa limang magkakaibang petsa sa loob ng apat na taon ay nangutang pa sila sakop ng limang kasulatan ng pagkakautang at limang kasulatan ng pagkakasangla hanggang sa umabot ito ng P25,000,000.

Hindi nakabayad sa pagkakautang ang mag-asawa kaya niremata ng SBTC ang utang at kinuha ang lupang isinangla. Base sa demand letter mula sa banko ay umabot ng P33,009,745.43 ang lahat ng utang ng mag-asawa pero labas pa rito ang bayad sa abogado at iba pang gastos.

Nilathala ng sheriff ang tungkol sa pagbebenta ng lupang inilit ng banko. Ang petsa ay itinalaga sa ganap na alas diyes ng umaga isang buwan at isang linggo matapos ang notice. Pero sa araw ng auction ay sumulat ang mag-asawa sa sheriff para ipagpaliban ng tatlong linggo ang pagbenta sa lupa.

Tatlong beses nilang naipagpaliban ang pagbebenta. Pero sa huling petsa ay natuloy ang pagbenta ng lupa. Nabenta sa banko ang lupa bilang highest bidder sa halagang P25,303,072.21. Isang kasulatan ng bentahan ang inilabas sa pangalan ng banko at itinatak sa titulo.

Pagkatapos noon, nagsampa ng reklamo sina Mario at Mila sa banko, sa Register of Deeds at sa Clerk of Court pati sa sheriff para ipawalang bisa ang pagbebenta ng lupa dahil masyado raw itong nagmamadali, may masamang balak at napakatindi ng interes, pati ang iregularidad ng pagpirma ng promissory note at ang hindi pagtupad sa kondisyones ng batas tungkol sa publikasyon at posting ay inungkat. Sa alternatibo ay hiningi rin nina Mario at Mila na gumawa ng determinasyon ang RTC sa karampatang halaga para matubos ang lupa sa lalong madaling panahon.

Sa sagot nito, ginawang argumento ng bangko na tumupad sila sa lahat ng kondisyones sa notice at publication pati ang mag-asaw ang ilang beses na nagpaliban nito.

Sa umpisa ay pumabor ang korte sa mag-asawa pero nirekonsidera nito ang desisyon at binasura ang reklamo. Sa apela ay binaliktad ito ng Court of Appeals at kinatigan ang naging unang hatol ng RTC na pinapawalang bisa ang auction sale dahil hindi nasunod ng banko ang mga kondisyones para muling ipalathala ang notice sa bagong petsa ng auction sale. Tama ba ang CA?

Mali. Ayon sa Supreme Court, nang ideklara nitong walang bisa ang foreclosure sale. Dagdag pa ng SC ay hindi rin puwedeng kuwestiyunin ng mag-asawang Mario at Mila ang legalidad ng pagremata ng lupa dahil sila mismo ang ilang beses nagpaliban nito. Ayon sa doctrine ng estoppel, dapat na tapat, may hustisya at ayon sa  polisiya ng publiko ang lahat ng transaksyon ng mga tao. Ang layunin nito ay ipagbawal na magsalita ang isa laban sa sarili niyang aksyon at representasyon o masaktan ang iba dahil sa kagagawan nila.

Sa kasong ito, hindi nga malinis ang kamay ng mag-asawang nagsampa ng kaso. Hindi sila dapat hayaan na makinabang sa sarili nilang ginawang kasamaan. Kitang-kita naman na kaya hindi natuloy ang public auction na walang re-publication ay dahil sa sarili nilang pagpapalusot. Ang ginawa nila ay palusot na sinadya para maloko ang bangko at pati clerk of court para payagan ang gusto nilang mangyari na ipawalang-bisa ang public auction.

Ang nakakahiya pa, tatlong beses nila itong ginawa at pawang pinagbigyan. Ito ay malinaw na paglabag sa batas (Art. 19 Civil Code) na sinasabing bawat tao ay dapat ipaglaban ang kanyang karapatan at tungkulin na may hustisya, katapatan at malinis na hangarin.

Kaya ang desisyon ng CA at ang resolusyon nito sa pagbasura sa mosyon ng banko na humihingi ng rekonsiderasyon ay dapat baliktarin at isantabi. Ang desisyon ng RTC na binabasura ang reklamo nina Mario at Mila ay dapat ibalik. Ang desisyon na ito ay pareho sa kaso ng Security Bank Corporation vs. Spouses Martel, G.R. 236572, November 10, 2020).