Hangyo ni Tiyo Sido

Ang tawo mamatay. Apan bisag dugay na siyang gilubong sa yuta, ang maong tawo nga nahimong tipik sa imong kinabuhi, magpabiling buhi sa atong kasingkasing ug hunahuna.

Sama sa matam-is nga kasinatiang gipatagamtam ngari nako ni anhing Tiyo Placido ‘Sido’ Yntig, usa ka kampanero sa Saint Francis of Assisi Balamban Parish Church, Balamban, Cebu, niadtong bata pa ko, diin iya kong gitudloan-pasabot sa nagkalainlaing mensahe nga ipalanog sa matag bagting sa kampana sa simbahan.

Matud niya, may bagting nga para sa panawagang misa sa piyesta, kasal, bunyag ug sa patay o minatay.

Aduna siyay termino sa matag bagting: repiki, seremonyas, agoniyas, angelus o orasiyon, tawag, ug nakalimot na ko sa uban.

Bisan sa mga inadlaw o Domingo nga misa, gitudloan kong Tiyo Sido unsaon.

Habog man tuod ang kampanariyo sa simbahan, pero may azotea kini sa itaas ug malili-makita ang pari nga nagmisa didto sa altar.

Nindot kaayog tunog ang kampana sa among simbahan. Lanog, tagming ug tibuok. Hasta mga baryo nga medyo layo na, maabot sa tingog niini.

Ulitawong gulang si Tiyo Sido. Ang kampanariyo gihimo niyang pinuy-anan. Ang kumbento gihimong kan-anan. Suhol-pahalipay? Nihit!

Sa wala pa mamatay si Tiyo Sido, aduna siyay gihangyo sa akong Tatay Andot nga gipaagi lang niyag komedya. Matud niya: “Bay, himoi nya kog balay, ha?”

Paglabay sa pipila ka bulan, nahulog si Tiyo sa habog nga lubing iyang gikatkatan samtang namungis og butong.

Sa ubos, may hait butang nga nagbarog ug natuhog iyang lawas nga maoy hinungdan sa hinanali niyang kamatayon.

Didto nahubad ni Tatay unsay unod sa gipangayo ni Tiyo. Lungon ug lubnganan diay.

Tuod man, si Tatay mismo ang mihimog lungon sa akong uyoan ug mipahimutang niini hangtod ngadto sa iyang kalubngan.

Si Tatay ug Tiyo, parehong atua na, dugay nang mibiya niining kalibotana.

Apan ning umaabot All Souls’ Day sirado ang ganghaan sa sam-ang, diin didto sila itunod.

Dili maduaw ang mga bungdo sa atong mga minahal niining tuiga sa Adlaw sa mga Minatay.

Pero mahalarag pamisa ilang kalag sulod sa simbahan ug mabutanga’g bulak ug kandila ang altar sa atong panimalay inubanan ang pag-ampo nga unta maluwas na ilang kalag sa purgatoryo.