EDITORYAL - Balanse sa kalibotan

Baha diri, baha didto. Landslide diri, landslide didto ug daghan pang ubang mga katalagman. Ang Pilipinas isip usa ka nasud nga naa mahimutang sa equator sa globo sa kalibotan pirme kining makasinati og mga dautang panahon.

Ang dautang panahon natural nga panghitabo matag karon ug unya, sa kadugayan nabuhatan na gani kini og kalendaryo sa mga eksperto sa meteorology ug uban pang batid sa siyensya.

Mao nga duna nay gitawag nga tinguwan ug tinginit. Dugangan pa niining El Niño nga grabeng huwaw o kainit sa panahon ug ang La Niña nga grabe sab ang uwan nga masinati.

Nabantayan nga nagkadugay nagkakusog ug nagkagrabe ang impact niining mga natural nga katalagman.

Apan ang wala pa mahatagi og igong pagtagad sa kadaghanan sa matag gobiyerno sa mga kanasuran kining ‘climate change’ nga hinungdan karon sa global warming o ang pag-init sa temperatura sa kalibotan.

Dunay mga pagtuon nga nag-ingong naapektahan ang kinaiyahan sa paglambo sa sibilisasyon. Duna say mga bag-ong pagtuon nga miingon nga kaning climate change natural na kining mga panghitabo sa kalibotan milyones ka tuig na ang nakalabay.

Giingon nga sukad pa sa pagkaporma sa kalibotan naa na niini ug maoy hinungdan nga dunay mga matang sa mga mananap kaniadto ang nangapapas ang kaliwat ug napulihan og mga bag-o apil na niini ang mga tawo.

Apan sa tanang mga napuli, ang tawo maoy maalamon ug maayong manuki-duki. Nakakita og pamaagi paggamit sa kapuslanan sa mga naa sa palibot niini aron mas mapasayon ang iyang ginbuhaton.

Apan sa paggamit aning tanang bahandi sa kinaiyahan, nakalimot ang tawo nga ang ilang kuhaon dili na mabalik sa naandan. Sa kadugayan nagnihit kini kay wa may gipuli sa mga gikuha.

Sa paglambo sa tawo nagbilin kini og grabeng lama sa polusyon, makadaut nga marka ibabaw, ilawom, kadagatan ug kahanginan sa kalibotan hinungdan nga natandog ang balanse.

Kinahanglan nga molihok na ang tanang mga gobiyerno sama dinhi sa Pilipinas paghimo og mga balaudnon o kamandoan aron seryusohon sa tanan, gikan sa gobiyerno hangtud sa kataposang molupyo ang hulga aning climate change kay basin mauwahi na ang tanan.