Kun ibaligya ang property lig-on ba nga ebidensya sa ownership ang Tax Declaration?

Daghang yuta pagkakaron sa Pilipinas nga dili rehistrado o dili titulado. Usa sa mga posibleng hinungdan niini tungod kay ang tag-iya way kwarta nga magamit sa pag-apply og titulo ilabi na sa pagpa-survey. Kini maoy hinungdan nga kasagaran sa gikuptan sa mga landowner  isip  proof of ownership mao lang kining Tax Declaration. Apan kun ibaligya ang maong property lig-on ba nga ebidensya sa ownership ang Tax Declaration? Kana nga pangutana ang atong tubagon karon sa atong column.

* * *

Dear Atty,

Maayong adlaw kanimo. Nakabasa ko sa imong legal column sa Banat News, mao nga ako naaghat pagpadala og email diha kanimo. Naa koy mga pangutana nga dili ko klaro kun sakto ba ang tubag, naghala ko og search sa internet kun unsaon pero nagkadaiya lang ang mga tubag.Kini Atty.  bahin sa akong paliton nga yuta. Naa koy palitunon nga yuta pero tax declaration pa man siya ug nakapangalan sa seller. Kini akong mga pangutana:

1. Safe ba paliton bisan tax declaration lang?

2. Unsaon nako pagkahibalo nga authentic ang tax declaration?

3. Unsay among mga dokumento nga permahan isip  usa ka buyer ug seller?

4. Gusto nako atty nga ako patituluhan dayon ang akong mapalit nga yuta. Unsay mga proseso?

Daghang salamat hinaut nga imo kung matabangan.

— Daisy

* * *

Dear Daisy,

 Bisan kun tax declaration ra ang gikuptan sa tag-iya wa man nay problema as long as way laing claimant ang maong property unya way annotation ang likod sa maong tax declaration kay aduna may uban nga giprenda na or ang part sa maong property nabaligya na unya naka annotate na sa tax dec. Kun aduna say laing claimant sa property unya titulo ang gikuptan niini natural mas bug-at gyud nga ebidensya ang titulo ug mao gyud na ang tuohan sa korte. Apan kun ang nagbaligya sa property maoy nagtikad, maoy nagpuyo sa maong yuta sud sa taas nang panahon, most likely wa nay laing claimant or else gipapahawa na unta na siya. Ang maayo nimong buhaton mao ang pagpangayo sa seller og bag-ong kopya sa tax declaration ug aron pagseguro gyud kun tinuod ba ang maong tax declaration mas maayo nga ikaw maoy mangunay sa pag-adto sa Assessor’s Office sa City Hall o Munisipyo aron mangayo og kopya sa tax declaration sa yuta nga imong paliton, kun wa gani  annotation sa tax declaration okey ra nga imong ipadayon ang pagpalit ug ang dokumento nga inyong pirmahan mao ang Deed of Absolute Sale, nga adunay duha ka testigo ug inyong panotaryuhan. Kun imong patituluhan ang maong property, adto  ka mo apply niana sa Community Environment and Natural Resources Office o CENRO diin nahimutang ang imong yuta, naa silay listahan sa ilang mga gikinahanglan nga mga requirements para sa pag-apply og titulo ug usa na niana mao ang survey. Hinaut nga akong natubag ang imong pangutana.

Kun kamo adunay pangutana, ipadala lang sa Legal Corner sa Banat News or email sa [email protected]. ug akong tubagon ang inyong pangutana matag adlaw’ng Miyerkules ug Domingo pinaagi sa atong column.