Ang mga mag-uuma didto sa banika

Kuwarisma sa bulan sa Marso ug Abril ang mga mag-uuma sa banika pulos sila mga malipayon nga nagtikad sa tagsatagsa nila ka mga baol sa paghawan niini sa mga kasagbotan. Aron unta kini katamnan sa mga binhi sa mais ug ingon man sa mga binhi sa utanon.

Ingon pananglit sa mga liso sa batong, paleya, sikwa, okra, kalabasa, monggos, kopes, upo, kamates, tawong, ug uban pa nga matang sa nagkalidades mga utanon sa kabukiran.

Ang mga anak usab sa mga mag-uuma, mababaye o malalake, dalaga ug ulitawo, mga kabataan magsunodsunod usab sa ilang isigka mga ginikanan. Aron usab sa pagtabang sa mga bulohaton sa ilang mga kaumahan.

Unya may dalaga ug ulitawo nga managtrabaho. Nga nag-estoryahay diha sa kayda sa ilang balay, silang duha pulos na usab nakatapos sa hayiskol sa ilang lungsod sa Tuburan.

Sukad sa elementarya, hangtud sa hayiskol, daan na sila nga may relasyon sa usag-usa.

Suod nga managhigala ang ilang mga masigka mga ginikanan. Gani sukad sa pagkabata nila, dana na sila gitupotupo sa ilang mga papa ug   mama.

“Daylinda, sukad sa pagkabata ta, daan na kita gibuya sa atong mga papa ug mama. Mouyon ka ba, nga magminyo na karon kita?” Gipangutana ni Rogelio si Daylinda samtang diha sa lantay nga kawayan nagtapad sila sa pagpanglingkod nga duha.

“Unsa Rogelio kanako mangasawa ka? Wala pa gani sila si papa ug mama makapugas sa ilang mga uma? Tungod sa kainit karon sa kuwarisma? Unya ... magminyo na kita?” gikusnit ni Daylinda sa hait niyang mga kuko ang kilid ni Rogelio.

“Aray kasakit ...pagkalami gayud nimo Daylinda nga mangurit ... He-he-he-hee” ni Rogelio pa nga miaksyon usab unta sa paghalok sa aping ni Daylinda.

Nangahilom ang duha ka manag-uyab diha nga nagpaingon kanila si Rufino ug Rosalinda ang mga ginikanan ni Daylinda. Unya gipangkasab-an silang duha.

“Uy, Daylinda, ug Rogelio nganong wala kamo moapas kanamo didto sa atong uma? Mangabuhi na kamong duha kun magminyo na? Pulos pa kamo mga walay trabaho. Unya, magbigabiga na? Unsa man Daylinda nakalung-ag kana sa atong panihapon? Gigutom baya kaming duha sa imong papa?” ni Rosalinda pa nga miyamiid sa ulitawo ug dalaga.

“Oo, ma, nakalung-ag na ako. Sige magsukad na ako aron mangaon na kamong duha, si papa,” ni Daylinda pa nga miamen sa iyang papa ug mama. Misutoy usab si Rogelio sa pagpauli sa ilaha. Tungod sa kaulaw niya sa mga ginikanan ni Daylinda.

Ang mga mag-uuma sa kabukiran sa Tuburan malinawon nga nanimuyo didto sa tagsatagsa nila ka mga kabarangayan. Diin ang gisaligan sa ilang mga panginabuhian, mao lamang gayud ang pagpananom sa ilang giuma nga kayutaan. Unya giabagan usab kini sa pagpamuhi sa nagkalainlaing klaseng mga hayopan. Ingon pananglit sa mga manok, baka, kanding, baboy, kabaw ug uban pa. Diin ang mga halin niini dako usab kaayo og kapuslanan sa ilang panginabuhian.

Unya usa ka buntag sayo niana. Nakita ni Rosalinda si Daylinda nga nagsukasuka diha sa lababo sa ilang banggera. Nangluspad ang panagway niini nga mipadayon sa pagsukasuka. Busa gibati si Rosalinda sa hilabihan nga kahingawa sa anak nilang pinangga ni Rufino. Dihadiha milakra sa iyang panagway ang hilom nga kabalaka.

“Tug-an sa tinuod Daylinda. May nahitabo na ba kaninyong duha ni Rogelio?”

“Oo, ma, gipugsan na og binhi ni Rogelio ang akong kinabuhi.” Mihangad si Rosalinda sa nanag-om nga langit.

Misugod na sa pagbusyad ang tiyan sa mga panganod. Maoy nagtimailhan nga mobundak na ang kusog nga ulan. Aron papugson na sa ilang mga kaumahan, ang mga mag-uuma didto sa kabukiran sa ilang mga binhi sa kinabuhi. Unya mihukom dayon si Rosalinda sa iyang kaugalingon.

“Daylinda, sultihi unya si Rogelio, nga padangaton na nimo unya sa gabii. Aron sabotan namo sa iyang mga ginikanan nga  sila si Marites ug Lauro ang kaminyoon ninyo.” (Kataposan)