Bomba, linog ug sinkhole

Sukad nahitabo ang linog sa Pebrero 6 ning tuiga, daghan kong nadunggan nga mga huhungihong. Kun makaduol ko’g pundokpundok, hapit maoy kanunay’ng mahisgutan. Nga ang pagpabuto sa 23 ka vintage bombs ilawom sa minahan sa Lutopan, Toledo City, maoy hinungdan sa linog. Kay sa kadako sa wanang ilawom sa minahan nga posible kuno, niabot na ilawom sa isla sa Negros, natay-og ang maong isla. Dili baya hinay og impact ang 23 ka dagkong bomba.

Dunay mga miniro nga akong nahinabi kaniadto sa pagsira sa Atlas Consolidated Mining, nga mokabat kuno’g mga duha ngadto’s tulo ka oras ilang panaw una sila moabot ngadto sa ilawom sa minahan nga ilang bugkalonon. Nga kun ipanaw na ibabaw sa yuta, ang duha o tulo ka oras gikan sa Lutopan, Toledo, layo na og abtan. Niingon sila posible nga ang ilang gimina below sea level na o ilawom na sa ubang mga lungsod o siyudad. Dili kay sa Toledo City lang. Kining banabanaa, angay ning hataga’g pagtagad sa atong mga geologist sa gobiyerno.

Tulo na ka sinkhole ang napalgan, sa Dumanjug, Ginatilan ug Dalaguete. Ang akong gikahadlokan, modaghan pa ni. Maayo nang matan-aw sa ilawom sa minahan ug masukod didto kun hain na tungod kining mga kinawotan sa minahan. Kay sa umaabot nga panahon, sa daghang ulan o linog, takulahaw lang mahunlak o maunlod intawon sa yuta ang mga munisipyo, simbahan o uban pang mga bilding nga natungod sa kinawotan sa minahan. Maayo nang makapangandam ang mga lungsod o siyudad nga naa na ibabaw sa kinawotan sa minahan.

Kay kanang yuta nga monaug ngadto sa ubos, nagpasabot lang na nga hollow o may dakong espasyo ang ilawom niana. Ug sa ngadtongadtong inulan nga makapahumok sa yuta, ug sa gravity (wa man tingali binisaya ini) nga magpabug-at sa yuta paubos, inanay o kalit lang unya mohagsa sa ilawom, ang pipila ka libo ka toniladang yuta o lapok.

Angay ning susihon sa atong kagamhanan kun hain nang dapita matungod ang ilawom sa giminahan sa Lutopan. Pareho sa anay. Nga makita lang sa usa ka dapit sa balay. Apan sa ilawom sa kinatibuk-ang balay, nakutkot na. Ug gamay na lay naggunit nga nipis nga panid sa bongbong o haligi. Dilikado nang mahunlak.

Kinahanglang hatagan ni’g daling pagtagad. Kay sa istorya pa, usa pa ba ta manguros kun mokilat na.