Kun may magtutudlo o prinsipal nga mamugos pagpangolekta og makalilisang nga bayranan sa gradwasyon sa publikong mga eskuylahan, palihug ipahiling sa mga mananambal ang ilang pangutok. Kay pagpakabuang na lang gyud ang posibleng katin-awan kun magpadayon gihapon sa ilang pagpangilkil. Taym pa, may lain pa diay nga posibleng hinungdan: Pagpanguwarta.
Kay wa na gyud magkuwang ang Departamento sa Edukasyon (DepEd) pagpahinumdom sa tanang hingtungdan sa paghimong yano sa mga gradwasyon, paglibre sa tanang panginahanglan sa mga gradwado ug pagpasidaan sa mga magtutudlo ug Parents Teachers Community Associations (PTCAs) sa di pagpamugos sa mga toga, luho nga venues, mahalong pagkaon ug ubang wa kinahanglana nga pagawal sa gradwasyon.
* * *
Gipahibawo ni Cebu Provincial Schools Division Superintendent, Dr. Arden Monisit, ang mosunod nga mga sukaranan nga hingpit nang nakapapas sa bisan unsang panginahanglan sa pagpahamtang og bayranan sa gradwasyon:
Matag eskuylahan makagamit sa ilang pundo sa maintenance and other operating expenses (MOOE) alang sa batakang mga panginahanglan sa gradwasyon;
Gigahinan sa DepEd og dugang P50 matag mogradwar nga tinun-an nga maggamit sa mga eskuylahan patong sa ilang naandang MOOE; ug
Gigahinan sab sa DepEd og buwag nga pundo ang pagpamalit og espesyal nga papel ug pagprinta sa mga diploma, Form 137 ug ubang opisyal nga mga dokumento.
* * *
Sa ato pa, kun may mangulekta gihapon og bayranan alang sa diploma ug ubang panginahanglan kadudahan na gyud ang ilang katuyoan. Di na makapangangkon ang mga magtutudlo ug mga prinsipal nga sila’y makatapal sa pag-andam sa opisyal nga mga dokumento nga dawatunon sa mga gradwado.
Ang pagsul-ob og toga, pinatahe man o inabangan, di angay’ng himuon nga pinugos nga panginahanglan sa di pa makapaso ang mga tinun-an nga mogradwar. Nagsige na og balikbalik og pasalig si Education Secretary Armin Luistro nga mas solemne ang gradwasyon kun magsul-ob ang mga tinun-an sa uniporme nga maoy ilang gisul-ob ug saksi sa ilang mga paningkamot sa tanang katuigan sa elementarya o high school.
* * *
Naanad ba lang ang mga magtutudlo sa karaang mga palusot paggamit sa gradwasyon aron pagpaburot sa ilang mga bulsa? Naikog ba lang sa kadagkoan sa PTCA nga maoy agresibo kaayong mopagawal paghimong labing gastuso sa pagpaso sa ilang mga anak?
Laing kinaham nga panagang sa PTCA ug mga magtutudlo pagpangulekta og amot sa gradwasyon: Kinahanglan silang mag-andam og lamian nga pagkaon alang sa dagkong mga opisyal sa DepEd ug ubang mahinungdanong mga bisita. Matud ni Monisit usa na lang ka superbisor ang tahasan pagkumpirmar sa gradwasyon sa matag eskuylahan. Nitambag si Monisit nga dalitan lang og binotelyang tubig ang bisita. Mahimo gani nga iya na lang sang mandoan nga magbawon og iyang kaugalingong pagkaon aron di mahimong kahimanan sa pagpangilkil.