Baha, landslide nasinati

CEBU, Philippines — Kakuwang sa mga awasanan sa tubig baha maoy nakitang hinungdan sa pagsulya sa tubig ug pagkahugno sa mga retaining walls sa pipila ka mga barangay atol sa pagbunok sa uwan niadtong Martes sa hapon ug tibuok gabii hangtud Miyerkules sa kaadlawon nga epekto sa bagyong Leon.

Tungod niini pipila ka pamilya ang gipabakwit gikan sa ilang mga balay tungod nameligro ang lang kinabuhi.

Pipila mga Barangay nga apektado sa pagdahili sa yuta ug baha mao ang Kalunasan, Talamban, Labangon, Guadalupe, Lahug, Busay, Camputhaw ug Tisa.

 Sa  Kalunasan, naapektohan ang Sitio Lower-Ebarrita Compound ug Sitio Lareha Block- 11 nga dunay 70 ka mga indibidwal o 12 ka pamilyang naapektahan.

Sa Sitio Cadahuan, Barangay Talamban, tulo ka balay ang apektado sa pagdahili sa yuta pasado alas-10 sa gabii niadtong Martes. Upat ka pamilya o 12 ka indibidwal ang naapektohan.

Sa pagsuwat niining balita laing pagdahili sa yuta ang nahitabo sa Sitio Rotola sa Barangay Guadalupe ug gisusi pa ang gidagahanon sa naapektohan niini.

Gawas sa maong mga barangay, duna puy mga barangay nga dunay pagdahili sa yuta apan walay mga balay nga naapektohan  sama sa Camputhaw, Busay  ug Lahug.

Way awasanan

Matud sa usa sa mga naapektuhan sa landslide sa Talamban nga si Corazon Jayme nakamata sila gikan sa pagkatulog  sa dihang dunay dakong bato nga nahagsa sa ilang balay gikan sa riprap o retaining wall duol sa ilang nahimutangan.

Sakto paggawas nila sa ilang balay uban iyang anak ug duha ka apo natabonan og yuta ang ilang mga gamit.

Ang maong lugar gibisita ni Konsehal Jerry Guardo, chairman sa Committee on Infrastructure ug matud niya nga walay awasanan sa tubig ang riprap ug tungod sa grabeng uwan mihumok ang yuta ug nahugno kini sa ubos ug magpabilin kining peligro sa tanan.

Matud ni Guardo kinahanglang ilang pabarugon balik ang nahugno nga bahin sa riprap apan pabutangan na kini og drainage system sa babaw nga bahin.

Sa pagkakaron, dili una pabalikon ang mga nagpuyo sa ubos aron malikayan ang dili maayong panghitabo.

Lapas tawo

Samtang sa Barangay Tisa gilunopan sa baha ang Sitio Tambisan nga matod ang baha lapas na sa tawo ang kalawomon ug daghang mga panimalay ang naapektuhan ug dunay mga report nga dunay natumpag kay wala kapiog sa baha.

Si Konsehal Phillip Zafra uban ang Officer-In-Charge sa Cebu City Disaster Risk Reduction Management Office (CCDRRMO) Ramil Ayuman  nisusi sab sa lugar.  “Taas kaayo ang tubig dinhi kung makit-an ninyo na diha kanang blue diha kutob ang tubig pero didto sa unahan pa gyud Lower Tambisan mas lawom niabot og 8 feet kay ang mga creek niadto dinhi gibalayan na,” sumala pang Zafra.

Ang mga tawo naghimo og laing agianan sa tubig pinaagi sa paghimo og kanal padung sa kilid sa dalan gamit ang culvert apan wala mosalir tungod motultol gyud ang tubig sa naandan niining agianan.

Tabangan

Si Ayuman miingon nanglista na sila sa mga naapektuhan aron mahatagan og tabang sa Cebu City Social Welfare and services subay sa mando ni Cebu City Mayor Edgardo Labella.           Gibanabanang moabot og 100 ka indibidwal ang naapektahan sa maong pagdahili ug pagbaha dinhi sa dakbayan.

Si Cebu City Police Office director Police Colonel Josefino Ligan sa iyang bahin mi-activate sa Search and Rescue (SAR) team nga gilangkoban sa 12 ka polis sa dakbayan ug gi-deploy sa mga apektadong barangay.

“Sulod sa duha ka adlaw nga gahatag ug warning atong NDRRMC sukad pa kagabie, ang sitwasyon sa may Tisa gabie medyo nibaha, in fact na confirm nato didto sa may Tisa nga naay unom ka pamilya nga evacuees tua ron sa Tisa National highschool,” matud ni Ligan.

Ang CCPO-SAR team adunay kaugalingong mga gamit sama sa pisi, life vests, helmets ug uban pa. –Sanden J. Anadia/IBM (BANATNEWS)