“God First, Help More”

CEBU, Philippines — Kinahanglan matod pa nga sa matag grasya nga atong madawat, unahon gyud nato pagbalik og hatag ang Ginoo, kinsa tuboran niining tanan. Kinahanglan usab nga motabang kita ngadto sa ubang tawo aron daghan ang moabot nga grasya dinhi kanato. Gipaambit sa magtiayong Ramil Villareal, 38, ug Rovelyn Villareal, 36, nga bisan bation sila og tumang kakapoy sa pag-atiman sa ilang negosyo, dili gyud sila molitok og pulong nga “kapoy”, kay daw mao kini ang makawala sa gana sa pagpadayon sa bulohaton.

Gipanag-iya nila ang R.V. Gen. Merchandize ug R.V. Pie & Native Food Corner, diin gipasidunggan sa Department of Health- VII isip People’s Choice Award ug nahimong Grand Winner sa Woman Need Now Entrepreneurs and Role Model niadtong 2015. Apan una niini, nahiagom una sila og tumang kalisdanan sa kinabuhi. Si Ramil o mas nailhan nga RV,  nahimugso didto sa Kalilangan, Bukidnon apan nagdako siya sa Sinakaban, Misamis Occidental.  Mag-uuma ang iyang mga ginikanan ug ikaduha siya sa upat ka managsoon.

Yano nga kinabuhi kon ihulagway ang ilang pagpuyo didto sa Mindanao. Nagtungha siya sa Tigdok Elementary School diin kanunay siyang malakip sa mga honor students bisan pa man nga wala siya’y balon motungha. Nipadayon siya sa high school sa Tudela International Comprehensive High School diin pila ka kilometro iyang baktason makaabot lang sa maong tunghaan.

“Manginhas, mamunit og usik nga mga bugas, mang-harvest og kangkong ug akong ibaligya,”paghinumdom pa ni RV.

Kay naglisod man sila og maayo nakahukom ilang mga ginikanan nga mobalik sa Bukidnon aron atimanon ang basakan didto.

Tungod niini, ang duha niya ka manghod nag-working student  sa ilang mga maestro ug siya didto nagpuyo sa kauban sa simbahan. Paghuman sa 3rd year, nipauli silang managsoon didto sa Bukidnon ug nagtungha sa Talilangan National High School diin nigradwar siya nga with honors.

Human nigradwar padayon siya sa pag-uma aron makakaon sila. Lisod matod pa ang kinabuhi sa bukid sanglit kon adunay bagyo, mabanlas tanan nilang humay ug wala sila’y mahimong abot.

Kay nangandoy man gyud siya nga motungha og kolehiyo, nagdoble kayod siya sa pag-uma ug nagtigom para enroll. Ug pila ka buwan ang nilabay nakatigom gyud siya ug na-enrol sa STI Cagayan sa kursong Computer Science. Apan usa ka tuig lang siya didto ug niundang kay naglisod sa iyang kurso.

Nagtrabaho nalang siya isip bagger sa usa ka mall sa Ozamis. Apan wala usab nagdugay ug nilarga sa Iloilo ug nagtrabaho isip kargador sa pier. Daghan siyang naagian nga trabaho didto sa Iloilo hangtod nga naabot siya dinhi sa Sugbo niadtong 2001. Nagtrabaho siya sa usa ka mall isip merchandiser diin nakaila niya iyang asawa karon nga si Rovelyn.

Sama ni RV, probinsiyana sab si Rovelyn. Lumad siya nga taga Margen, Ormoc City, Leyte ug kamagwangan sa upat ka managsoon sa mag-uuma nga mga ginikanan.

“Kon bagyo mangaon lang mi’g saging kuyot. Mamonit ko’g usik nga mga palay sa galingan ug ako ibaligya,”asoy pa niya.

Nagtungha siya sa Margen Elementary School. Ug niining panahona, sige’g away iyang mga ginikanan busa nilarga iyang mama dinhi sa Cebu ug siya ang gibinlan sa iyang mga manghod. Niapas iyang amahan dinhi ug dayon nisunod sila.

Nagpuyo sila sa Paknaan, Mandaue City diin gisaligan lang nila ang kita sa ilang inahan isip tighugas og guso sa usa ka kompaniya. Nipadayon siya og tungha sa Paknaan Elementary  School hangtod nga nigradwar siya ug nipadayon og tungha sa high school sa susamang barangay.

Paggradwar sa high school ni-apply siya og scholarship sa Banilad Center for Professional Development ug palaran nga nakapasar. Nagtungha siya didto sa kursong Hotel and Restaurant Management ug nigradwar human sa duha tuig.

Nagtrabaho dayon si Rovelyn sa usa ka mall diin sila nagkaila ni RV. Nagkauyab sila ug unom ka tuig ang nilabay nagminyo.

Sa uyab pa sila, naundang si RV og trabaho kay niuli kini sa Mindanao aron mopadayon og tungha. Busa sa dihang naminyo sila kay si Rovelyn lang ang nagtrabaho. Nag-abang lang sila kaniadto og bayong-bayong nga balay diin kon mag-uwan kay mosulod ang tubig ug mabasa sila.

Aron makatabang si RV, naghimo siya og ice candy ug iya kining isuroy sa menteryo ug merkado.  Nanghuwam siya og P20 mil sa iyang bayaw ug iya kining gipuhonan og buwad ug namaligya siya sa daplin sa karsada sa merkado sa Mandaue.

“Pait kaayo akong naagian, kon mag-uwan mura ka’g piso nga basa kaayo sa daplin, dakop-dakopon me, naa pay mangaway namo,”asoy pa ni RV.

Hangtod nga nakahukom si RV nga ilisan ang baligya og lamas. Wala gihapon siya’y tarong nga pwesto ug sa daplin-daplin lang siya mopwesto.

Kon wala’y trabaho iyang asawa, mouban kini kaniya nga mamaligya sa merkado.  Mas nindot iyang kita sa lamas diin mokita siya og P800 ngadto sa P1000 sa usa ka adlaw. Daghan ang mopalit ngadto nila kay dili man sila dako og patong sa ilang baligya.

Nanghuwam sila og P50,000 sa amo ni Rovelyn ug ila kining gipalit og pwesto sa bag-ong merkado sa Mandaue nga nagkantidad og P30,000.  Lamas gihapon ilang baligya dinhi ug ginganlang RV Gen. Merchandise.

“Antos lang gyud me, kay tanan nakong sweldo kuhaon para bayad sa utang,”ni Rovelyn pa.

Nikuha sila og usa ka tawo aron motabang nila. Kay nagkadaghan man ang ilang kustomer, maghuot na ilang tindahan. Busa pito ka buwan gikan sa ilang pag-abli, niabang sila og laing usa ka pwesto. “Makahalin nagud mig P60,000 a day,”ni RV pa.

Tungod niini, nakapalit sila og multicab ug yuta ug nakapatukod sila og balay. Niundang og trabaho si Rovelyn ug nagpokos sa ilang negosyo.

Dinhi nagsugod si Rovelyn og himo og mga kakanin sama sa suman, bodbod, pinaypay ug mga native products. Hangtod nga nakapwesto gyud sila sa usa ka mall niadtong 2013 ug ginganlan nila kini og R.V. Pie & Native Food Corner. Mokita sila og P18,000 matag adlaw.

Niadtong 2015  niapil og contest si Rovelyn sa Mandaue Chamber of Commerce and Industry nga Woman Need Now Entrepreneurs and Role Model. Siya ang nakadaog ug gihatagan og P50,000.“Inspiring stories ang basehan sa nidaog,”asoy pa niini.

Pila ka bulan ang nilabay nakapwesto na sab sila sa laing mall ug hangtod nga nagkadaghan ilang outlets. Giisip nilang sekreto sa kalit nga paglambo sa ilang negosyo mao ang: “Barato kaayo among baligya, bahalag gagmay basta kanunay,”sigon pa ni RV.

Kinahanglan matod pa nga dili kita molapas atong gasto sa katunga sa atong kita. Dako sab og bintaha nga duha sila nagtinabangay sa ilang negosyo.

“Bahalag dili mo magtingganay, padayon gihapon sa trabaho. Ayaw gyud mo’g away tungod sa kwarta, kay hinay gyud mosulod ang grasya ana,”ni RV pa.

“Ten percent sa among kita kay amo gyud na ibalik ngadto sa Ginoo. Usahay sobra pa gani. Once nga mohatag ka, di gyud ka moduha-duha. Dinha moabot ang mga blessings,ma-surprise lang ka,”sigon pa ni Rovelyn.

Tungod sa ilang paningkamot, daghan na sila og mga investments sama sa mga sakyanan, memorial plan ug vacation plan. Dako na gyud og kausaban ilang pagpuyo karon itandi kaniadto.

“Kung unsay hilig nimo, ipadayon. God first gyud and help more. Kung unsa imong gipangandoy, go lang gyud. Ayaw pag-mention og kapoy kay mao nay maka-discourage nimo,”panapos pa nila.