Kon mangita ka og ebidensiya sa makalilisang nga mga implikasyon sa paghangop sa pamunoan ni Presidente Rodrigo Duterte sa mga hinabang nga gihatag sa China, di ka kinahanglan nga motan-aw og layo. Suhira lang ang atong kaugalingong tugkaran ug basaha lang ang lihok nilang Duterte ug ubang kadagkoan.
Sa usa ka pamilok, ilang nakalimtan ang atong pangangkon sa Spratlys, gisalikway ang atong kadaogan sa kalibotanong hukmanan batok sa paglapas sa China sa atong nasudnong teritoryo ug gisalikway ang hinabang sa ubang kanasuran kay nagsalig nga katapakan sa mga benepisyo sa pakigsuod sa China.
* * *
Nagpa-goryo-goryo silang Duterte ug kaubanan dihang gipangutana unsa’y mga bugti sa kalit lang pagkahimo nga labing manggihatagon sa China. Apan gibisto ni kanhi Socioeconomic Planning secretary Solita Monsod unsa’y nahitabo sa nangaging mga hinabang:
• Nitanyag ang China og baratong uling sa diktadura ni Ferdinand Marcos apan wa kapusli;
• Nitanyag ang China og baratong transport buses sa pamunoan ni Cory Aquino apan human sa usa ka tuig wa na kapusli; ug
• Nitanyag ang China og baratong MRT coaches sa pamunoan ni Noynoy Aquino, nangabot sa niaging tuig apan hangtod karon wa pa magamit.
* * *
Kon palay-an og diyutay ang atong panglantaw, ang silinga’ng nasud sa Vietnam mao’y laing ebidensiya sa tinuoray nga panagway sa China. Kay mao ra ma’y bugtong nasud sa Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) nga nipaluyo sa kadaogan sa Pilipinas batok sa China sa Permanent Court of Arbitration, giapiki sa China ang Vietnam.
Ang Vietnam nga maisugong nibarug batok sa China sa iyang kaugalingong pangangkon sa kabahin sa Spratlys nagkapuliki og pangita og alternatibong merkado human nikalit lang ang China og hunong og palit sa ilang baboy niadtong Nobyembre sa niaging tuig.
* * *
Laing kapanaminan sa pamunoang Duterte, sa di pa hingpit nga mokalawat sa tanang tam-is nga pasalig sa China, maong nahitabo sa Nigeria nga nangutang karong bag-o og $20 bilyones (P992.9 bilyones) alang sa higanteng infrastructure projects. Pipila sa mga kundisyon sa China:
• Istriktuhon ang mga termino sa transaksiyon pagsegurong kabayran ang dakong utang; ug
• Pagtudlo og mga opisyal sa China nga mosusi unsaon paggasto ang kuwarta kon madawat na sa gobyerno sa Nigeria.