Apo ni Agustina mangtas naninda

Dinhi sa sityo Hinog-Bunga may usa ka ektarya nga luna nga maoy nahimutangan sa tabo, pero dili matag adlaw kining maong tabo kundili mahitabo lang kini matag Domingo. Misugot man lang pud ang tag-iya niining maong usa ka ektarya nga luna nga dagsangan sa mga manindahay kay aron usab makasapi ang baryo.

Si Kapitan Osting man gud ang tag-iya niining yutaa ug dihang gihangyo siya ni Federico nga anak ni Alejandro nga manindahay pud og mga ukay-ukay ug uban pang mga matang sa mga igbabaligya miuyon na lang pud si Kapitan Osting.

Tungod niini, gipakaylap dayon ni Federico nga matag Domingo dunay tabo dinhi sa sityo Hinog-Bunga ug tuod man, mingdugok sab dayon ang mga mahiligon sa mga gagmay’ng negosyo sama sa mga paninda og mga lainlaing matang sa mga butang.

Duna pa gani mag-lechon og baboy ug midagsang ang mga mamaligya’ag mga ukay-ukay sama kang Federico. Klase klasing matang sa mga sud-an ang gipangluto sama sa paklay’ng kanding, inasal nga manok, linat-ang baka, lansiao, humba, gawas sa paklay’ng kanding, diha poy nagluto og mga kalderitas nga kanding.

Unya, ang nakaalegre halos tanang matang sa ginagmay nga panginabuhi naa na dinhi sa maong tabo. Diha na sila si Kadyo manunupi diin ang iyang puwesto naa ra sa may ilawom sa landong sa karaang akasya nga medyo nalain sa mga ubang akasya nga maoy naghatag og landong dinhi sa nahimutangan sa tabo.

Ang labing nakahatag og kaalegre kay dunay buwang sa manok ug ang mga mananari nga ilado na sama nilang Kanor, Teryo, Gali, Simeon, Natong libang na kaayo sa ilang mga bulohaton nga mao ang pagpakighinabi sa mga sugarol og manok aron duna nay tapad nga mahitabo. Ug tuod man nahitabo gyud ang tinaparay sa mga hiniktang manok aron kasugdan na ang tari.

Ang manok ni Serapion nga talisayon batok sa manok ni Mariano nga buyogon mao nay gisuliyawan sa mga nanag-apong nga mga mahiligon niining matang sa sugal. Diha nay mimasiyar dapit sa talisayon ug ingon man dapig sa buyogon.

Ug samtang ingon niini ang kaalegre karon sa tabo may namatikdang Kaloy, anak sa kapitan nga dunay usa ka maanyag nga dalaga nga nagladlad sa iyang mga baligya nga sa tan-aw ni Kaloy mora’g mga pahumot sa lawas. Miduol dayon ang palikirong ulitawo ug nagpasumangil pagtutan-aw sa baligya sa dalaga nga kunohay gusto siyang mopalit sa mga pahumot.

“Palit ka, Sir?” sa dalaga pa nga sa tan-aw ni Kaloy kandiison kini nga pagka-dalaga. Tuod man kay hanas pud lagi si Kaloy nianang matang sa kulukabildo nga makadani usab sa mga babaye, nagkaila gyud sila ug nagkasuod. Gipalitan ni Kaloy si Victoria sa baligya niining pahumot nga para sa ilok. Ug ang ilang panagsuod, labi nag moabot na ang adlaw’ng Domingo misantop sa usa ka pagsinabtanay sa ilang mga kasingkasing.

“Adto unya ko sa inyo, ha, Vic,” hinay’ng sulti ni Kaloy.

“Layo ra bang amo.”

“Way kaso nang layo, basta naa lang ka.”

“Si Lola Agustina ug ako ang naa sa among balay. Patay na man ang akong papa ug mama.”

“Mao ba. Aw, way problema, kay makasabot man nang mga tiguwang labi nag dunay nagmahal sa iyang apo,” may pahiyom nga mihulma sa mga ngabil ni Kaloy. Mata’g Domingo magkita gyud sila ni Victoria dinhi sa tabo sa Hinog-Bunga.

Karaan ang balay nila ni Victoria. Dihang didto na sila si Kaloy ug Victoria sa sala sa karaang balay, mitumaw si Iya Segundina ug nakatimaho si Kaloy og angtod nga mora’g karon pa niya mapanimaho-i, pero, nasabtan ni Kaloy nga ang baho kadto sa apohan ni Victoria.

“Ikaw diay, ang hinigugma sa akong apo, he, he, he, guwapo man diay, he, he, he” niini pa nga nagtutok kang Kaloy ug tikuko na ang bayhon niini, ug may pagka-sigahon og mga mata ug kunot na ang mga agtang ug may pagka mistisahon bisa’g tiguwang na.

“Pilay edad sa imong Lola, Vic?” ni Kaloy pa.

“Otsenta na kapin,” tubag ni Victoria. Unya, milakaw ang tiguwang paingon sa kusina ug sa dakong kahibulong ni Kaloy, may usa ka dakong iro nga itom ang mitumaw nga migawas gikan sa kusina.

“Uy, uy, kadako sa iro Vic. Duna diay moy iro dinhi?” nangluspad si Kaloy nga nagtan-aw sa iro.

“Si, Lola Agustina na nako, uy, Kaloy,” mora’g gibati’g kauwaw si Victoria nga misulti kang Kaloy. “Kuan man gud, kaliwat mi’g ungo ug kun nalain ka, mahimong imo kong hikalimtan, Kaloy...”

“No, dili ko ikaw kalimtan o talikdan, Victoria, kay mahal ko ikaw. Ungo man mo’g kaliwat, dili na nako igsapayan, ang importante nga kitang duha nagminahalay...” (Kataposan)