SulbaD  sa utang

Cangyan, Carmen, Cebu

Nagmug-ot ug nagbagolbol si Isyot ning sayong kahaponon samtang naglakaw subay sa dalan sa ilang barangay. Bug-at iyang mga lakang. Daw wa siya’y gustong mopauli sa iyang kapakyasan sa pagpaningil og utang.

Giduladulaan niya ang batong sinaw nga lingin sa iyang walang palad. Padulong na siyas ilang balay. Gikan pa siyang naningil sa iyang ig-agaw. Pakyas siya sa iyang pagpaningil sa utang ni Kulas. Dugay na ning utang sa iyang ig-agaw. Hapit duha ka tuig na. Panahon kadtong giswerte siyang nakadaug sa masyaw og trayenta mil pesos. Kay nabaniog sa ilang barangay, niparayeg si Kulas og huwam og diyes mil pesos. Wa kabalibad si Isyot kay atol man sab nga maayo og ani iyang umahan. Wa sila maglisod sa salapi. Gikalooy sab niya si Kulas nga nagpaayo sa ilang balay kay bag-o lang natumba sa bagyo adtong higayona.

Kaganina, gisugat dyud ni Isyot si Kulas sa baybayon sa Gusa gikang nanagat.

"Gaw, kun may natigom ka na diha, ako na untang paninglon ang diyes mil. Nasayud bitaw kang gikan pa kos ospital. Balig napulo ka adlaw kong naadmit. Dako kaayo kog gasto. Nakapangutang sab ko. Maayo na lang itampo na sa mga bayranan nako sa tambal ug sa doctor. Sige pa man kong patsek-ap," ni Isyot nga nagbarog sa balas. Gihuwat niyang mokawas si Kulas gikan sa sakayan.

"Pasensiya ka na gaw. Unsaong wa may maayong kuha rong mga panahona. Kanunay mang naglain ang panahon," ni Kulas nga nagbitbit sa gamay'ng basket nga wa gani matunga sa kuhang isda.

Nahospital si Isyot kay nisuol iyang ulcer. Hilig man god kaayo siyag inom. Unya kun makasugod na bisag way kaon, di na gyud mokaon. Siya ra say mabasol. Kay tungod sa iyang bisyo, nasakit siyag grabe. Napotos siya sa utang. Walag tuo. Maayo gani kay daghang parente iyang asawa nga tubigtubigan. Dali rang nakapanghuwam si Pekta sa iyang mga parente. Ug nalooy sab silang Isyot. Kay bisag bisyoso ning tawhana, mao ra may iyang depekto. Dili man siya butangero. Hingamigo man siya ug matinagdanon sa tanang tawo nga ikahibalag.

"Unsa na man lay mahimo nako ini, gaw? Wa gyud kay mahikap diha bisag gamay lang?" ni Isyot nga mao na hinooy nagpakilooy. Nikuot si Kulas sa tuong bulsa sa iyang purol.

"Ikaw nalang hinooy gamit ining batoha, gaw. Dako nig ikatabang nimo. Inig gamit nimo ini, kanang mga tawo nga maningil nimo, dili na ka maningil," ni Kulas nga nagkumkum sa toong palad og batong sinaw. Morag kadako og bola sa golf ang bato.

"Ang buot nimong ipasabot matabla akong utang?" ni Isyot.

"Maingon-ingon gyud ana. kay di ka na man mapaningil," ni Kulas.

"Unsaon ko man na paggamit?" ni Isyot.

"Kun makakita ka sa imong nautangan ug naglaraw nga paninglan ka, ugoma dayon ang bato. Kinahanglan ikaw gyud maoy unang makakita sa maningil nimo. Di ni mosaler kun una siyang nakakita nimo," ni Kulas. "Mao ba?" gidawat na lang ni Isyot ang bato.

Nagduhaduha si Isyot kun mosaler ba gyud ang bato. Giitsaitsa niya. Balhinbalhin sa mga palad. Gikan sa wala sa tuo, gikan sa tuo sa wala. Morag gi-juggle niya ang bato. Ug usahay makahunahuna siya sa paglabay niini. Apan anugnan sab siya kay basig mosaler gyud diay.

Nalantawan ni Isyot sa unahan nga may kasugat siya sa dalan. Layo pa, naaninaw na niya nga si Romy ang iyang ikasugat. Seguradong gikan ni sa ila ug nangita niya. Kay may utang siyang singko mil pesos ining tawhana. Higayon na nga masulayan niya ang bato. Giugom dayon niya ang bato. Ug nipadayon siyag lakaw.

"Wa nimo masugati sa dalan si Isyot, bay?" sukot ni Romy ngadtong Isyot. Nilingolingo lang si Isyot. Kay di man siya kasulti. Nagsimual man siyas giugom nga bato. Wa na siya ilhing Romy. Kay nausab iyang nawong. Nibugol iyang aping og maayo nga nag-ugom sa bato. Pagsaylo ni Romy, hapit mabugwak ni Isyot ang bato. Kay kakataw-onon kaayo siya. Nisaler gyud ang batong sinaw ni Kulas. Nakahukom siyang di na lang niya pabayron si Kulas. (Kataposan)