Nagdangadanga pa lang ang El Niño diin gikatakdang masinati sa buwan sa Hulyo apan nitiyabaw na ang mga mag-uuma sa mga bukirang barangay sa dakbayan sa Sugbo.
Mao kini ang akong nasaksihan niadtong nakalabay'ng adlaw dihang nisaka ako didto sa Barangay Dudlon Uno, akong naabtan ang usa ka mag-uuma nga nangdaginot intawon sa pagpamupo sa iyang mga kamatis nga nangalaya na ang punoan ug ang dahon. Usa na ka buwan nga wala makasinati og uwan ang Sugbo nga maoy hinungdan sa pagkalaya sa mga tanom didto sa bukid, gani ang tinubdan sa tubig hapit na usab mohubas.
Nagdaginot na sila og tubig kay gawas sa kamatis aduna usay mga tanom nga repolyo ang mag-uuma nga walay kasegurohan kong ma-harvest pa tungod sa kainit sa panahon. Busa ang gibuhat nila tag-usa lang ka lata sa sardinas nga gamay ang sukod sa tubig ang ilang ibubo sa matag tanom nga repolyo. Ang kainit sa panahon tungod pa lang sa dry season o ting init nga gidelarar na sa PAGASA ug mas mograbe pa ang kalbaryo sa mga tawo inig abot unya sa El Niño sa buwan sa Hulyo.
Karon pa lang nangandam nang daan ang kagamhanan sa dakbayan sa Sugbo pinaagi sa pagpaubos sa syudad sa State of Preparedness aron mas sayon na ang paglihok ug paggamit nila sa mga resources alang sa mitigation program sa kadaut nga mamugna sa grabeng init sa panahon.
Gihan-ay na karon sa CCDRRMO uban ang mga key offices sa LGU aron makaaksyon dayon sa problema nga anaa na gyud gani karon sa tugkaran sa mga tawo.
Dili lang ang mga mag-uuma ang maapektohan kon dili kitang tanan kay ang maapektohan niini ang tinubdan sa tubig nga gipangitaan na usab og solusyon sa water utility ang Metro Cebu Water District kon MCWD. Balikan nako ang sitwasyon sa mga farmers, nanghangyo intawon sila karon nga mabutangan og puso o pump well nga magamit labaw sa tanan mabahinan sila og tubig kay sa nangaging El Niño kuno mora’g wala daw niabot kanila ang tubig nga rasyon.
Moabot sa ka barangay sa bukid ang gitutokan sa Cebu City Agriculture diin adunay 12 mil ka mga mag-uuma ang namilegro ang panginabuhian.
Aron dili magrabehan, ang mga mag-uuma mohimo usab og pamaagi nga dili maigo sa huwaw pinaagi sa pagtanom og mga crops nga mo-survive sa init nga panahon, dili lang pud isalig ang tanan sa kagamhanan kay lisod na og mapakyas aw wala gyuy madawdaw nga abot sa umahan.