EDITORYAL - Ang kahakog gyud sa China

Gipalig-on karon sa nasud sa Indonesia ang seguridad sa ilang maritime borders duol sa South China Sea nunot sa pagsulod sa mga Chinese fishing boats nga giubanan pa sa mga barko Chinese Coastguard niadtong nakalabayng buwan. Ang Indonesia walay giangkong teritoryo diha sa South China Sea apan ang maritime border niini sa Natuna Islands duol kaayo sa maong giilogang teritoryo.

Karong bag-o, nasakpan sa Indonesia ang mga barkong panagatan sa China ug sa dihang giabog, gibabagan sa Chinese Coastguard ang mga otoridad sa Indonesia ug miinsister nga ilaha ang maong kadagatan pinaagi sa pangangkong duna silay “historical rights” sa maong dapit.

Ang maong estilo, mao usab ang gihimo sa China sa Pilipinas niadtong  Abril 8, 2012 sa gitawag nga Scarborough Shoal standoff sa dihang gidakop sa mga nagpatrolyang sakop sa Philippine Navy ang walo ka mga Chinese fishing boats nga nanguha og mga higanteng takubo sa maong dagat.

Ang Scarborough Shoal naa sa sulod sa 200 nautical miles Exclusive Economic Zone sa Pilipinas, apan niadtong adlawa, gibabagan sa mga barko sa Chinese Coastguard ang Philippine Navy pagaresto sa ilang mga barko ug miinsister nga ilaha ang maong dapit.

Ang dakong kalainan, ang China miatras ug wala na mobalik human wala hunongi pagabog sa Indonesians.

Apan sa nahitabo Pilipinas niadtong 2012, misibog tuod sila human sa negosasyon ug gi-recall ang barko sa Philippine Navy ug gipulihan og barko sa Philippine Coasguard, nibalik ang China ug nagdala og mas daghan ug mas dagkong barko sa ilang Coastguard ug Maritime Surveillance ships.

Sukad niadto, duna na de facto control ang China sa lugar ug gihasi ang mga Pilipinong mananagat didto matag karon ug unya. Nakadaog man tuod ang Pilipinas sa Arbitral Tribunal batok sa China, wala kini barugi sa kasamtangang administrasyon.

Dunay kapin usa ka bilyon nga populasyong  gipakaon ang China mao nga dili na ikatingala kun nganong ingon niana kini kahakog. Sama sa Indonesia i-insister unta sa Pilipino ang katungod niini sa WPS.