EDITORYAL - Kahakog nalang gyud!

Naghinobra kahakog. Mao kini ang mahulagway sa mga rice importers nga namintaha og maayo niining pagpatuman sa Republic Act No. 11203 o Rice Taffication Law nga gipirmahan niadto lang buwan sa Pebrero ning tuiga ni Pres. Duterte.

Imbes nga matabangan ang mga lokal nga maguuma pinaagi niining balaura daw nabali naman hinuon ang resulta, kay daghang mga maguuma karon ang nakulban og kaldero ug nihunong na sa pagpananom og bugas humay.

Kini tungod kay mibaha ang mga imported rice dinhi sa nasud sukad gipatuman ang maong balaod. Apan bisan tuod nidaghan na ang supply dili man kaayo dako ang pagkubos sa presyo niini diha sa mga rice retailers.

Ang nakapait, tungod sa kadaghan sa bugas, nibarato ang palit sa palay (wala pa magaling nga humay) ug dili na intawon kabawi sa gastos ang mga mag-uuma sa ilang pagtanom.

Ang tumong lang unta ni Duterte nga maputol na kining pagkuwang sa suplay sa bugas sa nasud ug aron mahunong ang monopoliya sa mga rice smugglers ug rice hoarders.

Apan kinsa man kining  nagpatuyang og  import og bugas karon? Labing siguro mao gihapon ni sila kadtong mga negosyanteng hakog nga nagmonopoliya sa suplay sa bugas kaniadto. Ang alkanse mao ang mga lokal rice farmers.

Samtang tuod dili maayong hunongon, amendahan o kanselahon ang maong balaod , kinahanglang duna gyuy kongkretong aksyon ang gobiyerno pagsalbar sa mga lokal nga maguuma.

Mahimong pamenusan ang gidaghanon sa i-import nga bugas kun panahon sa ting-ani dinhi ug kinahanglang apilon sa mga rekisitos sa mga rice importers nga mopalit og local rice base sa gidaghanon nga gimando sa gobiyerno matag tuig ayha pa sila hatagan og permit nga maka-import.

Samtang ang makolektang buhis gikan sa maong balaod gamiton dayon pagtukod og mga irigasyon, rice research ug uban pa lakip na ang direktang pagtabang sa mga maguuma aron sila makapananom kanunay.

Aning paagiha, dili magnihit ang supply sa bugas ug dili sab intawon mawad-an og panginabuhian ang mga maguuma.