Ang grabeng kaalimuot nga atong nahiagoman sa pila na ka adlaw sa mga dakbayan ug kalungsoran sa Sugbo ug kasilinganan nga mga isla maoy bunga sa haw-ang: Wa pa moabot ang bugnaw nga amihan; apan hingpit nang nakabiya ang init nga Habagat.
Ang pagbiya sa habagat nakahunong sa pagpadpad nganhi sa Sugbo ug Kabisay-an sa baga nga aso ug abo gikan sa sunog sa lapad nga kalasangan sa Sumatra, Kalimantan ug Borneo sa Indonesia. Apan gipulihan sab sa init ug umog nga hangin gikan sa Pasipiko.
* * *
Nipasabot si Oscar Tabada, ang atong gikamingawan nga retiradong direktor sa PAGASA sa Kabisay-an, nga ang amihan kasagaran nga moabot sa tungatunga hangtod sa kataposang bahin sa Oktubre.
Mao ang mohatod sa tingtugnaw nga molungtad hangtod sa Pebrero o Marso sa bag-ong tuig.
Apan ang pasiuna sa amihan mao ang easterlies (hangin gikan sa sidlakan) nga motimaan sa pagka-usab sa direksiyon sa init nga hangin gikan sa habagatang kasadpan (habagat) ngadto sa bugnaw nga hangin gikan sa amihanang sidlakan (amihan). Sa ato pa, nia ta sa di mahimong laktawan nga kinasang-an sa Habagat ug Amihan.
* * *
Angay natong kabalak-an, segun ni Tabada atol sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya!, mao ang mas grabeng kainit ug ang kanihit sa uwan: K
atunga ra sa gitakdang uwan sa Septiyembre ang niabot ug gikabalak-ang ubos gihapon sa normal ang uwan karong buwana.
Angay natong kahibudngan, nipuno siya, mao nga ang baga nga dag-om, nga sa nangaging katuigan nisangpot sa lapad nga bunok sa uwan, nakamugna lang og kadiyot ug pat-ak-pat-ak nga uwan karong tuiga.
* * *
Nipasabot si Tabada nga ang localized thunderstorms, nga maoy hinungdan sa panagsang pag-uwan sa niaging mga adlaw, namugna tungod sa naandan nga tuyok sa tubig:
Paghubas sa mga sapa ug kadagatan, nahimong water vapor nga nisaka sa hangin, nahibalik sa pagka tubig sa ibabaw, natigom sa mga panganod ug nayabo og balik sa yuta isip uwan.
Apan nasubay ni Tabada nga ang taas nga temperatura, gawas nga nakahasol natong mga molupyo, nakapahubas sa dakong bahin sa tubig sa wa pa mayabo gikan sa panganod ug busa pila na lang ka taligsik sa uwan ang natagak sa yuta.
* * *