Hit-and-run sa dagat?

Usa kuno ka ‘baloney’ kadtong pagpanghimakak sa China nga dili ‘hit-and-run’ kadtong pagkabangga sa pangisdaan sa mga Pinoy didto sa Recto Bank sa Palawan sa niaging Hunyo 9.

Kahulogan sa pulong baloney: Nonsense. Laing kahulogan o mga synonyms sa nonsense: foolishness, folly, ridiculousness, stupidity, ug daghan pa. Kamo na lay pili unsay tukmang kahulogan niini sa Binisaya.

Ang nisulti niini mao ang kapitan sa nabanggaan ug nalunod nga pangisdaan FB Gem-Vir 1, si Junel Insegne. Iyang gipanghimakak ang pamahayag sa Chinese Embassy sa Manila nga kono dili intentional, sa ato pa, aksidente ug dili tinuyo ang maong pagkabangga.

Matud ni Junel:  “I got angry because [the Chinese Embassy] had a contradictory story. Their story is false. If they were hoping to rescue us, then why did they leave us? ”

Karon, it’s between the Chinese Embassy against the 22 crew members sa nabanggaan ug nalunod nga pangisdaan natong Pinoy ... ang atong pilian kinsa ang atong tuhoan.

Anyway, giingon dinhi nga si Foreign Affairs Secretary Teodoro Locsin  mi-“fires off” sa diplomatic protest batok sa China tapus sa nahitabong  “collision of a Chinese vessel and a Filipino fishing boat.”

Apan, nganong “collision” man nga nagpundo man ang atong panagatan, gani nangatulog ang mga tripulante? Mahitabo ang collision kun ang duha ka sakyanan nag-andar ug naglihok. Kun dinhi sa kadalanan, ang usa nag-parking nga gibanggaan sa laing sakyanan. Sa ato pa, walay collision.

Hinuon, naghuwat pa si Locsin sa dugang kasayoran bahin niining maong “collision” una ma-fire-off officially ang diplomatic protest. So, maghuwat lang ta kay  mao ra man  nga hangtud karon, sa   atong pagsuwat niini, wala pa masayud sa hingpit ang atong kagamhanan kon tinuyo o aksidente ba ang maong hitabo.

Ingon man, tinuon ba usab kon nahitabo ba ang giingong pag-“hit-and-run” sa barkong nakabangga sa atong pangisdaan.

Kay kun pananglitan, accidental ang maong hitabo, wala bay tulobagon ang China?” Kun sa kadalanan pa ang maong hitabo, reckless imprudence dayon ang ipahamtang sa driver nga moresulta to damage of property.

Karon, kay sa dagat man, wa diay reckless imprudence on the part sa nakabangga, o, ug dili maisip nga nag-hit-and-run ang nakabangga kay mibiya man dayon kini ug wala tabangi ang nalunod nga mga tripulante?

Sa ‘yang bahin si Defense Secretary Delfin Lorenzana  mihulagway sa hitabo nga usa ka ‘’cowardly action” on the part sa Chinese vessel ang pag-abandonar sa 22 ka Pilipinhong mangingisda tapus sa maong hitabo. “This is not the expected action from a responsible and friendly people,” dugang ni Lorenzana.

On the other hand, nalipay kita nga ang kahugpongan sa mga Filipino-Chinese nga mga negosyante, ang FFCCCII kon Federation of Filipino-Chinese Chambers of Commerce and Industry Inc., mitanyag nga sila ang mo-ayo o mo-rehabilitate sa nagguba nga pangisdaan sa mga Pinoy.  Nindot ni nga gesture on the part sa maong mga negosyante, inay nga mouban sila sa mga pagbagulbol ug pagpanghimaraut sa maong hitabo.

Apan, gawas sa tabang pag-rehabilitate sa naggubang pangisdaan, unta motabang usab sila pagpagawas ang kamatuoran  ... intentional o accidental ba ang maong hitabo. Ug matubag usab unta ang  pangutana nga mahitabo ba ang hit-and-run sa kadagatan.