Pasidaan sa laing Yolanda
Kon natental silang Presidente Noynoy Aquino ug ubang opisyal sa gobyerno sa paghikalimot sa mga leksiyon sa bangis nga bagyong Yolanda ug sa pagsalig nga dugay pang masubli ang bagyo nga ingon niadto kakusog, hinaot nga ilang sublion ug pamalandongan ang pagtuon sa Asian Development Bank.
Atubangan sa mas kusog ug mas subsob nga pagbunok sa uwan nga nisangpot sa mas lapad ug mas lawom nga baha sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud sa niaging mga adlaw, angayng panaminan ang pasidaan sa ADB nga ang pagbundak sa mas kusog nga uwan tungod sa climate change, mahimong moabot sa Pilipinas ang bagyong morang Yolanda matag duha ka tuig.
* * *
Ang sangpotanan sa pagtuon sa ADB nga nag-ulohan og "Contributors to the Frequency of Intense Climate Disasters in Asia-Pacific Countries" makapadasig sa mga eksperto nga kusganong niawhag sa Malakanyang nga inay gastohan og binilyon ka pesos ang pagtukod pagbalik angayng ibalhin ang mga molupyo sa Dakbayan sa Tacloban ug ubang nameligrong mga dapit sa labing daling panahon.
Gisalikway na sa Malakanyang ang mga tambag nga "Relocate, Do Not Rebuild" pila ka semana human ni Yolanda. Gitumbok ang ka-imposible pagpatuman sa rekomendasyon tungod sa kalisod sa pag-usab sa mga titulo sa yuta ug ubang kakulian. Hinaot nga ang pasidaan sa ADB makaaghat sa gobyerno paghimo og mas makuting pagtuon.
* * *
Tulo ang sukaranan sa mga eksperto sa pagtataw nga dakong sayop ang pagpabarug pagbalik sa Tacloban ug ubang mga dapit nga nahapay sa storm surge atol sa bagyo:
• Direkta silang nag-atubang sa Pacific Ocean ug busa maoy unang maigo sa paghagiyos sa kusog nga hangin ug paghapak sa dakong bawod;
• Ang downtown area sa Tacloban mas ubos kay sa ang-ang sa dagat busa ampay sa baha bisan hinay rang uwan; ug
• Ang naibabaw nga bahin sa Tacloban nahimutang sa tiilan sa upaw nga mga bungtod nga kon mabasa ug mahumok sa sigeng uwan dali rang modahili.
* * *
Abunda sang pagtulon-an sa kasaysayan nga si Yolanda di maoy una ug peligrong di maoy kataposang bangis nga bagyo nga moggusbat sa Tacloban ug kasilinganang mga dapit: Nangamatay ang 11,400 ka lokal ug langyawng mga molupyo sa Leyte ug ubang bahin sa Leyte sa kusog nga bagyo nga niigo niadtong Oktubre 12, 1897; ug 15,000 ang nangamatay sa laing kusog nga bagyo nga niigo niadtong Nobyembre 20, 1912.
101 ka tuig ang gintang nilang Yolanda ug sa kataposang kusog nga bagyo sa Tacloban apan 15 ka tuig ra ang gintang sa una ug ikaduhang katalagman. Kon matinuod ang pasidaan sa ADB, simbako layo ra to tabukon og pito ka lawod, makapaabot ta og bagyo nga sama kapintas ni Yolanda sunod tuig, 2015.
- Latest
