Limitasyon sa lahugay

Klaro nga wa kaandam ang Malakanyang unsaon pagpatuman sa kamandoan ni Presidente Rodrigo Duterte pagtangtang sa kaliboan ka presidential appointees sa tanang ahensiya sa gobiyerno. Gawas sa katin-awan nga dili maapil sa kamandoan ang mga sakop sa gabinete ug ubang mga tinudlo ni Duterte, nagpabilin ang kalibog kinsa ang mga opisyal nga maapektohan.

Wa katabang pagtin-aw sa sitwasyon ang pasumbingay ni Duterte nga iya sab nga tangtangon ang bag-o lang niyang gitudlo nga pangulo sa Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) nga si Martin Delgra. Nakadugang sa kalibog ang pag-angkon sa tigpamaba sa Malakanyang nga matangtang ang laing tinudlo ni Duterte nga pangulo sa Land Transportation Office (LTO) nga si Ed Galvante.

* * *

Naabtan og duha ka adlaw human sa sugo ni Duterte niadtong Sabado sa kadlawon nga nakapagawas si Executive Secretary Salvador Medialdea og memorandum circular (MC) pagpatuman sa lahugay. Ug ang MC No. 4 nga giluwatan niadtong Lunes sa gabii nisukwahi sa nahaunang mga pahibawo ug nipabilin nilang Delgra ug Galvante sa katungdanan.

Sa makausa pa, nabantang ang talagsaong estilo sa pagduma ni Duterte sa Malakanyang. Pipila sa labing mahinungdanong kausaban iyang gipahibawo sa publiko bisan wa pa mahibawo ang labing sinaligan niyang mga opisyal. Gawas sa lahugay mahinumdoman ang kalibog sa ceasefire uban sa mga rebeldeng komunista nga gidudahang iyang gi-adlib atol sa State of the Nation Address (SONA).

* * *

Ang MC No. 4 ni Medialdea maoy giisip nga labing epektibong paagi pagsawo sa sugo ni Duterte: Gimandoan ang tanang tinudlo ni kanhi Presidente Noynoy Aquino sa pagsumiter og courtesy resignations sa mosunod nga pito ka adlaw; ug sa di pa sila makumbinser nga boluntaryo ang lakang, gipasidan-an ang mga mobalibad nga pasakaan sila og kasong administratiba.

Kun tumanon sa tanang hingtungdan, pulihan sila sa sunod nga labing dagkong opisyal ug busa dili mainutil ang burukrasya. Labing mahinungdanon mao nga mahatagan si Duterte og hingpit nga kagawasan sa pagpili kinsay tangtangon o ipabilin sa katungdanan.

* * *

Apan dunay gamay’ng problema si Duterte. Ang hukom sa Korte Suprema sa kasong Ortiz vs. COMELEC (G.R. No. 78957) niadtong Hunyo 28, 1988: "A courtesy resignation cannot properly be interpreted as resignation in the legal sense for it is not necessarily a reflection of a public official's intention to surrender his position.”

Nga gidasonan dayon sa Career Executive Service Board: “An official order or directive requiring the tender of 'courtesy resignation' shall be null and void on its face, creating neither right nor obligation.” May alas hinuon si Duterte. Bisan dili niya matangtang ang presidential appointees nga may eligibility, mahimo sila nga ibalhin sa bisan asa nga rehiyon. Bugtong mga limitasyon mao nga dili kamenosan ang ilang ranggo, suholan ug mga benepisyo.  [email protected]