Gahum sa dila

Selebrasyon sa usa ka kapamilya ang mabatian ang labing unang pulong nga mogawas sa baba sa usa ka bata. Ang matag pulong, bahala og magkayungit, maisip nga usa ka dakong kalampusan alang sa mga ginikanan. Nagpasabot ni nga anaa sa proseso sa nagtubo ang anak. Di’ halos makapaabot ang pamilya sa adlaw nga dire-diretso nang maka-istorya ang anak. Ang maong okasyon ang giisip nga usa ka dakong kalampusan ug mahimo pang tinubdan sa ngisi o katawa sa mga tawo nga naglibot sa usa ka bata. Apan samtang mag-anam sa pagdako ang bata—makapangutana ‘ta nganong moabot ang panahon nga liktan ang baba sa bata tungod kay ang pagtubag sa isyu o pagpadayag og rason sa mga pasangil, isipon na nga ‘way respeto’, ‘insulto’, ‘way modo’.

Di’ maayong ibaliwa’ ang gahum sa dila. Ang sagad sa mga kaguliyang o kagubot karon sa bisan asang bahin sa kalibutan, nag-ugat sa wa’ paghatag og igong gibug-aton sa gahum sa pakig-hinabi o komunikasyon. Daghang protesta ang ni-ulbo sa mga nasud sa tunga-tungang silingan. Didto sa Syria, wa’ magkasabot ang mga kagamhanan ug grupo sa mga radical. Inay molingkod aron hisgutan ug iladlad ang mga reklamo aron kahatagan og tubag, nagdumili sila sa pakigsabot--- sa pakig-istorya. Daghang mga nasud ang nagubot tungod kay ang gahum sa dila gipadaplin ug gipatigbabaw ang gahum sa armas ug gahum sa prinsipyo.

Di’ lang sa bag-ong kasaysayan tataw ang wa’ paghatag og bili sa komunikasyon. Nahitabo ang mga dagkong gubat sa kalibutan tungod sa wa’ pagkasabot sa mga isyu. Daghang mga relasyon ang nabungkag tali sa mga nasud tungod kay wa’ nila mahatagi og bili ang labing batakang panginahanglan sa komunikasyon. Sakto ang ingon sa usa ka manunuwat nga ang tanan natong nasugatan nga mga butang nga nagkinahanglang nga solusyonan, ato nang nakat-unan atol sa atong kindergarten ug sa atong pagkabata. Ang komunikasyon nga gituhoang tubag sa daghang kasungian—ato nang nakat-unan sa dihang mga bata pa ‘ta apan nagdumili ‘ta sa pagtulon sa atong garbo aron ipasibaw unta ang gahum sa atong dila.

Ang kasungian sa Pilipinas ug sa China tungod sa gagmay’ng isla nga parehong giangkon sa duha ka nasud, layo pang masulbad. Apan inay magpatas-anay sa garbo, ang labing bag-ong lakang nga gihimo sa Malacanang pinaagi ni DILG Sec. Mar Roxas nga pakig-istorya sa taga China ang usa ka malinawon nga lakang. Ang pagbutyag sa tagsa-tagsa nga prinsipyo ug ang pagpaminaw sa matag habig ang gihimo karon sa Pilipinas ug China. Di’ man magkauyon sa pagkakaron, apan ang komunikasyon tali sa duha ka mga nasud ang usa sa labing epektibong paagi pagkab-ot sa mas patas nga tubag sa kasungian.   Karon, mas malinawon ang atong huna-huna nga bisan wa’ pay nakab-ot nga solusyon apan tungod kay maayong komunikasyon ang gihimo sa duha ka habig, ugma damlag adunay nagpaabot nga maayong tubag sa kasungian.

Sa miaging semana, duha ka magtutudlo sa lalawigan sa Sugbo ang nalambigit og laing kontrobersiya. Sa Carcar City, gipasanginlan nga nanagpa sa iyang tinun-an ang usa ka magtutudlo su’d sa ilang klase sa MAPE.   Matod sa magtutudlo, wa’ mosunod sa iyang gusto ang tinun-an.   Inay mopatigbabaw ang komunikasyon, gipili sa magtutudlo nga pasakitan ang tinun-an.   Sa dakbayan sa Mandaue, laing magtutudlo ang nabutang sa isyu dihang giingong iyang gipakaon og papel ang tanan niyang tinun-an tungod sa grabe kasaba.   Kung gihatagan pa lang unta og dakong gibug-aton ang komunikasyon sa mga magtutudlo inay ipasulabi ang personal nga kalagot--- di’ unta mahitabo ang tanan.

Sa dakbayan sa Sugbo---init pa sa lugaw ang politika tali ni Mayor Michael Rama ug Kongresista Tomas Osmeña. Apan karon --- mas sibaw ang reklamo sa mga tawo batok sa mayor. Di’ tungod kay wa’ siya’y nahimo su’d sa halos tulo ka tuig sa termino, apan tungod sa kahuyang niya sa komunikasyon ngadto sa publiko. Gahum sa dila ang nadag-an ni Barrack Obama sa Amerika ug ang susamang gahum maoy giisip sa mga botante sa Sugbo nga magpapildi ni Rama sa piniliay sunod tuig. Sa matag relasyon sa kinabuhi, di’ maayong ibaliwa’ na lang ang gahum sa dila--- gahum sa komunikasyon.

* * *

Email: [email protected] or [email protected].