Tunglo sa basura

Bisan unsa pay pangangkon sa lokal nga mga opisyal sa Sugbo sa ilang mga paningkamot pagtarung paghipos sa ilang mga basura, di nila kabakakan ang ilong sa mga molupyo. Pulos nangalisbo ang ilang mga basurahan bisan sa pag-insistir sa pipila nga malampuson nilang napanalipdan ang kalikopan ug ang kahimsog sa katawhan.

Maglisod ko og ranggo sa baho sa mga basura nga gitam-ok sa tulo ka dagkong dakbayan sa Metro Cebu. Nakagahin ko og pila lang ka takna sa basurahan sa Inayawan, Cebu City; sa basurahan sa Omapad, Mandaue City; ug sa basurahan sa Buaya, Lapulapu City. Di kong kapalandong giunsa paghingos sa mga molupyo gyod sa maong mga barangay ang kalang-og sa palibot.

* * *

Bahala na kon wa ipasikad sa siyensiya, kay wa pa man koy nahibaw-an nga mas kasaligan nga kahimanan pagsukod sa baho, mangahas ko pag-ingon nga ang ikatulo nga labing baho mao ang Inayawan. Magbantay lang hinuon nga di matanggong kon mokalit lang pag-ulbo ang sunog sa nadugta nang mga hugaw.

 Ikaduha ang Omapad kansang baho morang mopilit di lang sa ilong kon dili sa tibuok nga lawas ug sa sinina. Bisan sa kakusog sa hangin sa daplin sa dagat bantok kaayo ang baho nga bisan unsaon nimog kusog og hingos, nga maoy labing epektibong paagi pag-anad sa imong ilong sa baho, ang sunod nga masingo kanunay gyod nga mas lang-og.

* * *

Way lalis, ang kinabahoan mao ang basurahan sa Opon. Labi nakay sa mubo nga panahon nga nakalabay ko sa Barangay Buaya naatol nga gidaoban ang basura. Ang baho sa aso nilusot bisan sa tinak-opan nga bintana sa among sakyanan.

 Ug ang baho makalilisang. Gawas nga mopalisngag sa ilong, manuhutsuhot ug mopakunot sa agtang, mo-alho sa duha ka kilid sa ulo, mosaog ug mo-uliot sa utok, mopahugot sa panagway, mopasanting sa tangkugo, mopaluha sa mata, mopagaan sa paminaw, mopalutaw sa panimuot ug moapura sa bisan unsang nahibiling kabuot sa pagtino buhi ka pa ba.

* * *

Nganong gipasagdan man sa mga politiko ug sa katawhan nga nipahimutang nila sa gahom nga mahitabo, magpadayon ug mosamot pa kining lapad nga katalagman? Nganong wa may nangahas pag-ukang sa panagtakdo sa pagpabaya sa mga nagtungkawo sa katungdanan ug ang ka way pagpakabana sa kinabag-an?

Karong nagtumpi-tumpi nang mga basura, nga natumpag na ngadto sa dagat ug nibuni na sa mga sapa, mga kanal ug ubang agianan sa tubig, napugos nang tanang hingtungdan pagpangita og kapuslanan bisan sa labing lang-og ug laksot nga basura—malata man o di malata. Apan daghan lang gihapon kaayong yawyaw ug bagulbol ug pangugat sa pagpadayon unsay naandan. Hinaot nga makaamgo na ang tanang hingtungdan. Sa di pa uwahi ang tanan.

* * *

 Email: [email protected]