Ang utang ni Tonyo

Sa naghingusog pa ang negosyo sa Atlas, nauso sa Lotupan, ang utang. Ang tanan pulos utang gikan sa pagkaon hangtud sa galamiton sa panimalay lakip ang mga sinina. Hasta ang unod sa mga babaye ipaagi sab sa utang. Ang bayad unya na lang sa payday kon tingsuweldo sa Atlas.

Daghang negosyante nga mangatang sa ganghaan sa Atlas matag tingsuweldo nga mangolekta sa utang sa mga trabahador.Ang mga trabahador sab mag-ilogay panggawas sa pultahan kay nagdali sa nagpaabot nga sakyanan paingon sa dakbayan sa Sugbo. Ang uban nga trabahador magdali sab pauli sa ilang balay. Mao nga usahay malipat ang mangatang....!

Usa sa nangatang sa mga utangan mao si Delsa nga maanyag nga boring. Gianinaw niya pag-ayo ang mata’g trabahador nga mogawas sa pultahan sa Atlas. Wa niya makita ang iyang giatangan. Hoyhoy ang abaga ni Delsa nga mipauli na lang sa giabangan nga balay.

Sayo sa sunod buntag, samtang nagpaingon si Delsa sa painitan, iyang natagboan si Tonyo sa dalan nga kuyog sa iyang asawa. Gibabagan dayon ni Delsa si Tonyo nga nag-agbay sa nagbusyad nga asawa.

“Nia ra kaman diay, bayad bi..!’ ni Delsa pa dayong bukhad sa palad.

“Unsa may utang ko nimo...?” pangutana sa nakalitan nga Tonyo. “Ang oteng diay, limot kalang...? Oteng lipay bayad likay..!” Nangatarungan si Delsa sa binastos nga sulti. Ug nakasabot ang asawa ni Tonyo sa gipamulong ni Delsa. Aron paglikay sa kabastosan, nangutana ang asawa ni Tonyo sa utang dungan ang pag-ukab sa iyang pitaka: “Pila ba’y oteng sa akong bana...?”

“Bayente pesos ra. Kausa ra moangkas nako, hangyo pa..! Tihik nang imong bana, oyyy!” Human matunol ang kuwarta ngadto kang Delsa, gibira si Tonyo sa iyang sawa: “Tana, adto sa balay magtiwas.”

Misunod si Tonyo sa asawa nga nagbudlot ang simod sa kapungot. Miliko sa purok sa DASIGA ang nag-una nga asawa nga nagsunod sab si Tonyo. Pag-abot gyud sa balay nagpungasi ang mga kusi ug kusnit sa asawa sa kilid ug tiyan ni Tonyo. “Nangabang ka diay, ha? Wa ka matagbaw sa akong pagkaasawa...?” Misamot ang dabodabo sa asawa kang Tonyo nga nagkapuliki panagang. “Unsaon man, dear, nga mabdos kaman. Sa ngalan sa atong anak, igo na! Talianak ka ra ba sunod bulan.” Namatin-aw si Tonyo dungan ang paghalok sa ngabil sa asawa makadaghan agi’g alam-alam.

Napuypoy ang asawa sa halok ni Tonyo ug nag-lips-to-lips sila. (Kataposan)