Korapsyon sa kalibotan

Moabot sa trilyones dolyares ang nausik matag tuig sa tibuok kalibotan ug katumbas kini sa kapin sa lima ka porsiyento sa global gross domestic production nga gibayad alang suborno o gikawat.

Sigun sa datus sa United Nations, moabot sa 2.6 trilyones dolyares ang nausik matag tuig tungod sa kurapsyon, salapi nga gikinahanglan kaayo para sa panglawas, edukasyon, limpyong tubig, inprastraktora ug uban pang panginahanglanon.

Ang United Nations nagkanayon nga ang korapsyon makadaut sa katilingban sa lain-lain nga paagi. Mobaliwala kini sa demokrasya ug balaud, makapaubos sa kalidad sa kinabuhi ug makapahinay sa paglambo sa ekonomiya ug makapalig-on sa organisado nga krimin ug terorismo.

Sa tinuig nga lista sa mga kurakot nga nasud nga gipagawas ning tuig 2018 sa Transparency International nag una sa listahan sa napulo ka mga nasud nga kurakot mao ang nasud nga Somalia. Sunod niini ang mga nasud nga Sudan, Syria, Afghanistan, Yemen, Libya, North Korea, Guinea-Bissau, Iraq ug ang ika-napulo mao ang Venezuela.

Samtang nag-una sa lista sa napulo ka mga nasud nga dili kaayo kurakot mao ang nasud nga Denmark ug gisundan kini sa mga nasud nga New Zealand, Finland, Sweden, Norway, Switzerland, Singapore, Netherlands, Luxembourg ug Canada.

Sigun sa Transparency International nga talagsaon ra kaayo sa Denmark ang administrative ug business corruption ug ubang matang sa korapsyon nga adunay unitary parliamentary nga sistema ug constitutional nga porma sa gobyerno.

Ang klaro nga mikanismo, integridad, independente nga hudikatura, aktibo nga katawhan ug pagsalig sa katilingban mao ang mga hinungdan nganong giila nga pinaka-transparent nga nasud sa tibuok kalibotan ang Denmark.

Nakapaubos usab sa level sa korapsyon sa Denmark ang ilang taas nga kalidad sa pagpuyo, taas nga level sa social mobility, taas nga literacy rate ug equality.

Salamat kay wala maapil sa napulo ka mga nasud sa kalibotan nga kurakot ang Pilipinas. Pero wala pod kini maapil sa mga nasud sa kalibotan nga dili korakot. Maingon ba nato nga ang Pilipinas sa tunga-tunga?