Hinaot nga wa ka makapatubil gahapon kay sa ikaupat nga sagunson nga semana nius-os na sab ang prisyo sa lana. Gamay ra hinuon ang laslas (25 sentabos sa krudo ug 15 sentabos sa kerosene), gani wa’y us-os sa prisyo sa gasolina. Apan ang maayong balita mao nga naputol na ang sunudsunod nga saka sa prisyo.
Nagkaabunda ang mga ebidensiya nga human sa dul-an sa lima ka dekadang pagkontrolar sa lana, nga makahimo sila pagpausbaw sa prisyo sa bisan unsang hinungdan o bisan wa’y hinungdan, dili na kontrolado sa Organization of Petroleum Exporting Countries (OPEC) ang kalibutanong merkado sa lana.
* * *
Napasundayag ang hingpit nga kadominante sa OPEC niadtong Oktubre 1973 dihang ilang giputol ang suplay sa lana sa Estados Unidos kay nidapig sa Israel atol sa gubat sa Yom Kippur nga nisangpot sa kadaogan sa militar sa Israel.
Napilu-pilo og hangtod kaupat ang prisyo sa lana sa Estados Unidos ug ubang kanasuran tungod sa oil embargo. Mao nga ang hingpit nga paglingkawas sa Estados Unidos gikan sa mga kuko sa OPEC giisip nga dakong kadaogan sa bag-ong panahon.
* * *
Ang labing uwahing pagkalukapa sa OPEC, gihubad nga nagkahulogan sa hingpit nga pagkaparot sa Saudi Arabia ug kaubanan sa gubat batok sa shale oil producers sa Estados Unidos.
Kay sa niaging usa ug tunga ka tuig gipabahaan sa Saudi ug OPEC og baratong lana ang merkado sa kalibutan nga nakapugos sa shale oil producers sa paghunong sa ilang operasyon.
Sa pagsulbong sa prisyo sa unang duha ka buwan ning tuiga, nakugang ang OPEC kay ang shale oil producers, nga ilang gituohan nga nangabangkarota na, dili lang kay paspas nga nakabalik sa ilang operasyon apan nimatuod pa gyud nga makasukol na pagpabaha og baratong lana.
* * *
Gipasalig sa mga eksperto nga makapaabot ang mga konsumidor nga magpabiling barato ang prisyo sa lana sa mosunod nga mga buwan. Gawas lang kun may seryusong hulga sa kalibutanong suplay gikan sa OPEC ug sa Estados Unidos.
O kun magkasabot na sila unsaon pagbahin ang kalibutanong merkado nga mahimong dili mahitabo dayon kay ang mga Amerikanhon, nga mahimong mobalik pagpamaligya sa ilang lana sa ubang kanasuran, wa pa mahuman pagpanimawos sa OPEC.
(leo_lastimosa@abs-cbn.com)