Pagsanta sa Ebola
Makatabang sa Sugbo ug Pilipinas ang pagtuon sa kalamposan sa Nigeria sa hingpit nga paglingkawas gikan sa hulga sa Ebola virus, nga nakapatay na og dul-an sa 5,000 ug nakatakod na og dul-an sa 10,000 sa West Africa nga naglakip sa Nigeria, Liberia, Sierra Leone ug Guinea ug may pipila na ka kaso sa Estados Unidos ug Espanya.
Giunsa man sa Nigeria pagsanta sa Ebola virus human nahiagom og 20 ka kaso ug namatyan og walo? Gidasig sa World Health Organization ang ubang kanasuran pagkat-on sa kasinatian sa Nigeria. Maong makaayo sa tanang hingtungdan ang pagsunod sa mga giya sa Ebola Emergency Operation Center sa Nigeria:
***
•Pagpangandam og sayo. Uban ang kasayuran sa kadako sa kahigayonan nga masudlan sa makamatay nga kagaw, gibansay-bansay nang daan ang mga doktor, nurses ug ubang health care workers unsaon pag-atiman ang mga pasyente ug gipahibawo nang daan ang katawhan unsay mapaabot inig sud na sa kagaw;
•Pagdeklarar og emerhensiya sa labing daling panahon. Dihang natino ang labing unang kaso sa Ebola, gideklarar dayon sa Nigeria ang nasudnong emerhensiya. Natukod dayong EOC nga naglakip sa mga eksperto sa Nigeria, WHO, Centers for Disease Control sa Estados Unidos ug Doctors Without Borders. Giisip ang operasyon sa EOC nga susama sa gubat, busa gipugos pagtanggong ang mga pasyente nga niikyas sa quarantine;
***
•Pag-ila sa natakdan. Ang EOC maoy nagduma sa contact tracing (pag-ila, pagtultol ug pagsusi sa kahimtang sa panglawas sa mga tawo nga nakauban sa mga pasyente sa Ebola), pag-quarantine ug pagtambal sa mga pasyente, pag-screen sa tanang moabot ug mobiya sa nasud pinaagi sa kahanginanan ug kadagatan ug paghatag og tukmang kasayuran sa katawhan pinaagi sa media ug pagpanuktok sa kabalayan;
•Pagpuypoy sa kahadlok. Sa sinugdanan pa lang, gipakalma ang katawhan ug gitul-id ang sayop nga kasayuran sa kagaw ug mga tambal (samtang wa pay tambal sa Ebola, di ni sentensiya sa kamatayon kay katabangan mang mga pasyente paglingkawas sa mga komplikasyon pinaagi sa pagpalig-on sa immune system). Gipahibawo sab dayon ang publiko sa mga pasyente nga malampusong natambalan ug naayo. Dako og tabang sa gobyerno ang radyo, telebisyon, pamantalaan ug social media;
***
•Pagpabiling gawasnon sa pagbiyahe. Ang pagsuspenso sa mga biyahe gikan ug padung sa kasilinganang kanasuran makamugna lang og dugang kayagaw ug makapasamot lang sa problema kon ang katawhan modangop sa ilegal nga mga lutsanan ug kon mohagsa na hinuon ang ekonomiya tungod sa pagkabara sa patigayon ug transportasyon; ug
•Pagpangayo og tabang gikan sa gawas. Sama sa bagyo, linog ug ubang dagkong katalagman sa kinaiyahan, mas paspas nga mabadlong ang Ebola kon magtinabangay ang kanasuran batok ning kalibotanong hulga.
- Latest
