Mga baha ni NOAH

Usa sa mga buhatan sa gobyerno nga nakadawat og dakong kuwarta gikan sa kontrobersiyal nga Disbursement Acceleration Program mao ang Project NOAH (Nationwide Operational Assessment of Hazards) ubos sa Department of Science and Technology. Klarong gisunod sa ngan sa linalang nga giluwas sa Ginoo uban sa iyang pamilya ug tanang hayopan gikan sa kalibotanong baha, ang Project NOAH nipasalig nga may katakos sa pagsukod sa uwan, pagtino sa oras sa pagbundak ug pagpasidaan sa mga dapit nga bahaan.

Naila pag-ayo ang Project NOAH human sa bagyong Yolanda dinhi sa Kabisay-an niadtong Nobyembre sa niaging tuig. Dihang gibasol ang mga biktima sa kapakyas pagsanong sa mga pasidaan sa storm surge sa Tacloban ug kasilinganang mga dapit.

* * *

Mao nga sa nisunod nga mga bagyo gibantayan na pag-ayo sa publiko ang mga pasidaan sa storm surge sa Project NOAH, sunod sa severe weather bulletins sa Pagasa (Philippine Atmospheric Geophysical and Astronomical Services Administration).

Wa mabawo ang mga nag-atang. Abunda kaayo ang mga pasidaan sa Project NOAH. Mas detalyado pa gyod kay sa mga forecast sa Pagasa. Giapil di lang mga dakbayan ug kalungsoran kon dili hasta ang ngan sa mga barangay nga posibleng mabahaan ug ang tukmang oras sa pagbaha. May gamay lang problema ang mga pasidaan sa NOAH: Way bisan usa nga natinuod.

* * *

Nagsugod og duda ang publiko sa tubag sa mga tagduma sa Project NOAH sa pakisusi angay bang mobakwet ang mga molupyo sa mga dapit nga ilang gilista nga posibleng bahaan? Kay kon pabakweton ang tanan, minilyon ang kinahanglang mobiya sa ilang kabalayan ug angayng pangitaan og higanteng evacuation centers.

Igo lang nitubag ang taga NOAH nga di kinahanglan nga mobakwet dayon ang mga molupyo. Angay lang sila nga magbantay sa pagdagko sa bawod. Kon makita nilang mas dagko nang bawod kay sa naandan, ayha pa sila mobiya sa ilang kabalayan. Apan ang NOAH ra say nag-ingon nga ang storm surge labihan kakalit nga kinahanglan nang mobakwet pila ka oras sa di pa ang gitakda nga pagbaha.

* * *

Nisamot ang pagduda sa publiko dihang gisubay nila ang taas uyamot nga listahan sa NOAH. Nakugang sila pagkabasa nga may naapil nga bukirang mga barangay sa habagatang Sugbo, Biliran ug ubang mga lalawigan. Naapil ba diay sa modernong mga teknolohiya sa NOAH ang pag-imbento og ilang kaugalingong mapa?

Nihatag og posibleng katin-awan sa limitasyon sa NOAH ang usa ka eksperto sa kahimtang sa panahon: Ang mga forecast sa storm surge gipasikad lang sa computer simulation. Tungod ba kaha sa kakuwang sa kasayuran o sa panagana nga mas daghan ang kapasidan-an, naapil ang mga way labot. Kon magsige og kasayop ang NOAH, peligrong wa nay motuo bisan makatsamba na.

[email protected]