EDITORYAL - Code of Conduct

Gipaabot sa tanan sa Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) ang sensirong kooperasyon sa Beijing sa gipormang code of conduct sa West Philippine Sea o gitawag ng South China Sea nga tamdan unya sa mga claimant countries.

Pipila naman ka tuig ang nilabay nga gilihay-lihayan sa China ang bisan unsang inisyatibang giumol sa ASEAN may labot sa kasungian diha sa WPS?

Gani hasta ang joint statement sa mga ASEAN leaders sa nanglabay nga mga ASEAN summits bahin sa mga panghitabo sa WPS giimpluwensyahan nila pinaagi sa pagsuborno sa pipila ka mga nasud nga nagpadani kanila.

Kahinumdoman nga ang Myanmar ug Cambodia mga nasud nga mi-host ogf ASEAN Summits pipila ka tuig na ang nakalabay ang nangluhod sa pressure sa China.

Sila mismo ang nangusog aron babagan ang joint statement sa ubang mga member states nga nagsaway sa gipanghimo sa China diha sa WPS ilabi na sa pagpanghasi niini sa Pilipinas ug sa Vietnam.

Ang Myanmar ug Cambodia benepisaryo sa mga soft loans ug infra-projects sa China mao nga dili mahimong supakon nila ang gusto sa tigpautang kanila. Usa sa mga taktika sa China mao ang mga soft loans, gihulagway kini nga unang tikang pasud sa pultahan.

Kun ang nasud mopaak sa paon, diretso-diretso ng mosulod ang China sa ilang nasud pinaagi sa nagkadaiyang mga pamaagi sa negosyo, pautang, impluwensya hangtud nga malubong ang host country sama sa ilang gibuhat sa mga nasud didto sa Africa, Sri Lanka, ug Maldives.

Apan bisan pa man gipakitang interes sa China sa code of conduct wala kini magpasabot nga mouyon gyud kini sa gusto sa ASEAN. Kini tungod kay kung buot hunahunaon, dayo ang China sa WPS.

Halos 90 porsiyento sa WPS ang giangkon sa China tungod lang sa kontrobersiyal nga hinimo-himo nilang mapa nga gitawag nga 9-dash line ug karon usa na kini sa nahimong claimant ug gani giokupar na niini ang pipila niining mga dapit pinaagi sa ilang artipisyal nga mga isla.