Angayng manlipaghong sa kauwaw

Kasagaran sa nihangop sa desisyon sa International Criminal Court (ICC) paglusad og pormal nga imbestigasyon sa pasangil sa bangis nga mga krimen batok sa pamunoan ni Presidente Rodrigo Duterte nagpasalamat nga sa kataposan giaksiyonan na sa kalibotanong institusyon ang nasudnong pasundayag sa pagyatak sa mga balaod ug tawhanong katungod.

Nganong kinahanglan man nga moadto sa Hague sa Netherlands ang mga biktima sa laktod nga mga pagpamatay sa kampanya batok sa ilegal nga drugas aron makapaningil og hustisya? Unsa man diay nahitabo sa mga korte ug ubang demokratikanhong mga institusyon sa Pilipinas?

***

Tuguting ilista nako ang mga institusyon nga una nakong nahunahunaan nga angayng mopasabot unsay ilang gihimo sa mga tiyabaw sa mga tagtungod sa mga biktima sa extrajudicial killings sa niaging usa na ka dekada (kon basehan ang sugo sa ICC nga isugod ang pakisusi sa Davao City sa 2011 ug sa tibuok Pilipinas sa 2016):

Kapolisan, militar, local government units, media, simbahan, religious groups, business groups, piskaliya, hukmanan, Kongreso, cause-oriented groups, Commission on Human Rights, human rights groups, civic groups, mga eskuylahan, artists, ug uban pa.

***

Kasagaran sa mga grupo nga nalista sa ibabaw nagpakabana sa pasiunang mga pasangil sa EJKs. May mga polis ug mga sundawo nga sa sinugdanan nahasol sa sugo sa ilang mga labaw sa paglaktod sa mga lagda ug pagtabon sa mga pangabuso. May mga sakop sa media, kaparian, mga negosyante, mga abogado, piskal ug huwes nga nikondenar sa lapad nga pinatyanay.

Pero dihang way nahitabo sa gipasalig nga mga imbestigasyon, gawas lang sa pipila nga may natsambahang mga ebidensiya, ang pasiuna nga pagpakabana inanayng nalumoy hangtod nga nahimo nang paglingiw ug pagpakahilom.

***

May mga grupo hinuon nga wa motalaw ni mawad-i og paglaom nga mahatagan ra og hustisya ang mga biktima ug mapaninglan ra ang mga responsable. Sila ang angayng pasidunggan sa pagsangko sa kontrobersiya ngadto sa ICC.

Angay hinuong mauwaw ang mga institusyon nga, labaw sa pagpakabuta-bungol sa pagbanaw sa dugo sa palibot, nakigkonsabo sa mga nagtungkawo sa gahom. Pinaagi sa pagpamugos nga normal ang pagkaangin sa inosenteng mga kinabuhi sa pamunoan nga kurakot ug mapahimuslanon sama sa naandan pero napasagdan tungod sa panghudlat ug popularidad.