Ganahang magpasugba pag-usab

Gibanhaw sa administrasyon ni Presidente Ferdinand Marcos Jr. ang pagpangutang sa Pilipinas sa China atol sa tigom nilang Transportation Secretary Jaime Bautista ug China Ambassador Huan Xilian. Natuki ang railway projects sa niaging administrasyon nga nabara kay wa mopagawas ang China sa gisaad nga pundo.

Lisod sabton ang pag-insistir ni Marcos Jr. pagpangutang sa China bisan sa pasidaan sa iyang mga alyado sa Kongreso ug sa pipila niya ka economic managers: Nga labihang dakoa sa interes sa pautang sa China (2%) kon ikumparar sa Japan ug South Korea (0.25%).

 * * *

Napamatud-an sab sa administrasyon ni kanhi presidente Rodrigo Duterte, nga sama ni Marcos nagtuo nga ang China labaw sa ubang kanasuran maoy labing makatabang sa pagpalambo sa Pilipinas, nga ang China abunda sa pasalig pero nihit sa pagpatuman.

Sa $24 bilyones (?1.3 trilyones) nga pahuwam ug puhonan nga gisaad sa China pagsugod sa administrasyong Duterte niadtong 2016, wa rang kaabot og 5% ang napatuman. Kapin sa 95% nakanselar, o wa kasugdi, o wa matiwas sa pagpatuman, o wa na kahisguti. Pag-apura sa Pilipinas gisugat sa kahilom sa China.

 * * *

Ang wa ipasabot sa China mao ang pagbalibad sa iyang mga bangko pagpagawas og kuwarta sa bag-ong mga proyekto sa Belt and Road Initiative ni China President Xi Jinping. Kasagaran sa nag-unang mga proyekto wa mapatuman o naalkanse tungod sa kakuwang sa pakisusi sa financial feasibility.

Nakapasamot og kalubong sa utang sa Sri Lanka ang mga proyekto sa China nga way kita kay gitumong ra sa pag-ulog-ulog sa pamilya sa gipalayas nga presidente. Gituohang gisalikway ang railway project sa Davao kay klarong para lang sa kalingawan sa kanhi presidente.

 * * *

Napaso na si Duterte sa China. Si Marcos ganahan nga mosunod sa iyang agi. Kay nagtuo, sama sa kasagaran sa mga nailad nga wa patuo sa tinarung nga mga pasidaan, mas kamao siyang makapalugwa sa kuwarta sa China.

Pasayloa nga kadaghan na balikbalika dinhi. Pero, tungod ug alang sa kaayuhan sa nasud ug katawhan, kinahanglan nga balikon sa makausa pa ang pahimangno sa makinaadmanon nga si Albert Einstein: Ang pagbalikbalik og himo sa samang butang ug pagpaabot og lahi nga resulta usa ka matang sa pagkapabuang.