270 ka karaang mapa ni Carpio

Kon nauwawan pag-ayo si Presidente Rodrigo Duterte sa iyang pagkakak dihang gidawat ni retired Supreme Court senior associate justice Antonio Carpio ang iyang hagit sa debate sa West Philippine Sea (WPS), nga sa tibuok semana sa niaging semana gipaon niya ang mga sakop sa gabinete aron makapanalipod sa iyang pagtalaw, mas malampornas pa g’yud unta siya kon nisukol pa.

Kay sa tanang niapil sa lalis sa mga pangangkon sa Pilipinas ug China sa WPS, si Carpio ang labing nagtuon ug nasuhito sa tanang bahin sa balaod ug kasaysayan sa kontrobersiya.

***

Gipalili ta sa historian nga si Ambeth Ocampo sa kalapad sa kinaadman ni Carpio sa WPS: Usa sa mga hinungdan sa pagdaog sa Pilipinas batok sa China atubangan sa Permanent Court of Arbitration (PCA) mao ang pagpresentar ni Carpio og 270 ka karaang mga mapa nga nagpakita nga kabahin sa Pilipinas ang Spratlys (Los Bajos de Paragua) ug Scarborough Shoal (Panacot).

Gipakita sab ni Carpio ang labing karaang mga mapa sa China gikan sa Song dynasty hangtod sa Qing dynasty, naglangkob og dul-an libo ka tuig, pero way mas karaan sa mapa sa Pilipinas sa 1734, nga nagmatuod nga ang kinatumyan nga teritoryo sa China sa habagatan mao ang Hainan.

***

Samtang tinuod nga ang Spratlys ug Scarborough Shoal wa maapil sa 1898 Treaty of Paris tali sa Espanya ug Estados Unidos, ang determinasyon ni Carpio pagpanalipod sa atong nasudnong teritoryo nitultol niya sa archive sa Estados Unidos nga maoy nahimutangan sa kopya sa 1900 amendment sa Treaty of Paris.

Nga niproklamar nga gitahan sa Espanya ngadto sa Estados Unidos ang pagpanag-iya sa tanang isla sa Pilipinas, apil nang Cagayan, Sulu, Sibutu, ug ubang mga isla sa archipelago.

***

Imbes magsige og pangugat ang presidente nga wa siya mahadlok ni Carpio, angay siyang magpasalamat nga wa mahinayak sa debate nga wa siyay dag-anan. Inay bugalbugalan, angay niyang ilhon ang dakong papel ni Carpio sa makasaysayanong pagdaog sa Pilipinas batok sa China atubangan sa PCA.

Ang nahibiling tahas ni Presidente Duterte mao ang pagamit sa talagsaon niyang kasuod ni Presidente Xi Jinping ug sa kataposang tuig sa iyang termino aron mapatuman na ang arbitral ruling.