EDITORYAL - Angay mangandam batok sa China

Daghan nang nag-ingon nga kining tensiyon sa South China Sea diin nahimutang ang teritoryo sa Pilipinas nga West Philippine Sea halos kompleto na aron moulbo ngadto sa giyera, ug tanang mga nasud nga naa sa palibot niini sigurado gyung maapektahan, gustohon man o dili.

Kining tanan nakadepende sa sunod nga pagabuhaton sa China. Giangkon sa China ang tibuok SCS apan tungod sa pagsupak sa mga gagmay’ng silingang mga nasud sama sa Pilipinas, Vietnam, Malaysia, Brunei, Taiwan hasta ang Indonesia nagduha-duha kini sa paghamag.

Apan nakakita ang China og paagi nga dili kinahanglang gamiton ang ilang armadong pwersa  pagilog sa mga teritoryo. Duna silay kwarta ug impluwensiya ug gipalapdan ang operasyon sa ilang maritime militia, Chinese Coastguard, People’s Liberation Army-Navy ug uban pa.

Kung modesisyon ang China nga pwersahon pag-ilog kining maong mga teritoryong ilang giangkon, walay laing mahimo ang mga gagmay’ng mga silingang nasud sama sa Pilipinas kondili ang depensahan kini.

Apan sa tanang mga nasud nga nakabingkil sa China, ang Pilipinas maoy labing huyang og militar samtang manggihigalaon ang kasamtangan niining gobiyerno ngadto kanila.

Sa pagkakaron dunay mga makinayrang naglihok alang sa mga negosasyon, apan klaro kaayo nga taktika lang kini sa China aron madelatar ang ubang nasud pagpangandam kun aktwal na niining sulngon aron ilugon kining maong mga teritoryo.

Nabuhat na nila kini sa Pilipinas pinaagi sa ilang kaugalingong dipinisyon sa “diplomasya” ug maong pito ka teritoryo sa mga Pilipino diha sa WPS ang ilang giokupar.

Sa Pilipinas lang nila kini nabuhat kay huyang ang militar niini samtang ang liderato niini nagiyahay  lang diskarte para sa kaugalingong interes.

Bisan tuod duna kini Visiting Forces Agreement  ug Mutual Defense Treaty sa US ug usa ka non-North Atlantic Treaty Organization (NATO) ally, tabla ra og wala niini ang Pilipinas tungod kay  wala magkahiusa ang mga lider niini.

Hinaut nga kining sitwasyona karon sa WPS paigo na nga rason aron pangandaman sa Pilipinas ang umaabot nga buhaton sa China.

Seryusohon unta sa mga magbabalaod kining pagpalig-on sa kapabilidad sa AFP niini sa depensa ug palambuon ang relasyon sa mga silingang mga nasud nga sama og panglantaw batok sa China.