‘Ban Diyos po!’

PAANO nagsimula ang ekspresyon ng “God bless you” pagkatapos humatsing ang isang tao? Nagsimula ito noong 6th century kung saan ang isang peste ay kumalat sa buong Italy. Ang sintomas ng nakamamatay na sakit ay paghatsing. Basta’t nagkasunud-sunod na ang paghatsing ng isang tao, ito ay indikasyon na kinapitan na siya ng sakit at malapit nang mamatay.

Si Pope Gregory the Great ang kasalukuyang Papa ng Roman Catholic Church noong panahong kumalat ang peste. Siya ang nagpayo sa mga tao na tuwing may maririnig silang humahatsing, kailangan nilang sabihan ng “God bless you” ang taong humatsing upang mailigtas ito sa peste.

Noong bata pa ako, naririnig ko sa matatanda sa aming probinsiya ang ekspresyon na “Ban Diyos po!” tuwing may humahatsing na bata. Sa aking analisis, walang “sense” ang ekspresyon. Ano ang ibig sabihin ng “Ban”?

Actually, hindi rin maipaliwanag ng matatanda ang ibig sabihin ng ekspresyon na iyon kaya nag-research ako. Karamihan sa mga Tagalog words sa aming lugar ay produkto ng pinaghalong Tagalog at Espanyol na kapag nagtagal ay nag-iiba ang bigkas. Sinaliksik ko ang translation ng “God bless you” sa Espanyol—El dios le bendice (binibigkas ng: el dee-ohs leh ben-dee-seh). Malaki ang hinala ko na ang “Ban Diyos po” ay “God bless you” ang ibig sabihin. Ang “ban” ay maling dinig sa Spanish word na “bendice”.

Karamihan sa matatanda sa aming lugar noong araw ay walang pinag-aralan  kaya’t ang mga bagong salita na kanilang naririnig ay mali-mali ang pagkakaintindi at bigkas. Tapos ang  “maling natutunan” ay magpapasalin-salin sa iba’t ibang bibig hanggang  makarating ito sa mga kabataan.