Hangyo nga makapatandog

Dili lalim ang kabug-at sa dakong krus nga gipas-an ni Pres. Rodrigo Roa Duterte ning panahon nga gisulong-pamatay sa COVID-19 kada adlaw ang walay bawot nga mga lumolupyo sa tibuok kalibotan.

Kon ang dagko ug datong nasud nakasinati og kapait, labaw na atong nasud, diin inay motabang pagpas-an ang tanan, daghan hinuon ang mikarga pag laing kabug-at sa balabag nga hagbay rang gipas-an sa atong presidente.

Sa Jolo, Sulu, niadtong Hunyo 29, 2020, upat ka sundalong sakay sa usa ka van, gipamusil-patay sa mga polis sa walay tinong hinungdan. Busa, gipaimbestigahan uban ang tabang nga nakuha gikan sa CCTV footage nga nakasaksi sa maong hitabo, diin makita nga ang mga sundalo wala gyuy dalang armas dihang gibirahan sa kapolisan.

Nakapahaling kini’g kalayo sa tagsatagsa ka habig: sa Armed Forces of the Philippines (AFP) ug sa Philippine National Police (PNP). Samot na sa panig sa mga sundalo, kinsa wala mahimuot sa gibuhat sa mga polis ngadto sa ilang mga kaubang army nga naalaut.

Miugong ang nahulmang hulga sa panimalos. Ug miabot kini sa dalunggan ni Tatay Digong, ang usa ka amahang maalimahon, dili lang sa kasundalohan ug kapolisan. Kondili, natong tanang tabonon.

Busa, pag-adto niya sa Zamboanga City, emosyonal siyang mihangyo-pasabot sa mga sundalo. Aniay tipik sa iyang gipamulong:

“It’s a waste of life. But ever since, yong araw na yon, ang totuo, I was really very sad. Kasi, mahal ko ang sundalo ko.

Alam ko, hindi ko kayo mapigilan. Kung gusto ninyong gumanti… then go ahead. I will not stop you. But I’m here to just make a simple request, a plea na yong nangyari, the best thing for us to do which is the only way para sa atin, I have directed the director to investigate…search for the truth…Alam mo, sabi ko, hindi talaga maiwasan ito.

Nandito ako para manghingi ng tulong sa inyo. Help me make the waters calm.

Dinhi gipakita ni Duterte ang agalon nga miluhod sa iyang mga sulogoon – ang kinaiya sa pagkamapaubsanon (humble) aron lamang magpabiling magkahiusa ang maayong relasyon sa tanang kasundalohan ug kapolisan nga iyang gimahal.

Sa mga nakadungog-saksi sa iyang hangyo, sagad nangatandog. Mga luha nangahulog.

Senior Citizen

Ni Antolin dela Serna

Gibaligya ba ang mga tuob kits?

Ato lang ning nadunggan sa mga sibya sa radyo, kaylagi, wala na man kitay gawas-gawas gikan sa atong panimalay ... so, ang atong kasayoran nagagikan lamang sa mga estasyonan sa radyo.

Matud pa, nga samtang  gigastoan kini sa city hall, nganong gipamaligya man? Unsa man,  negosyo ni sa city hall? Mosuway unya tag tawag sa taga-city hall, aron pagtino kon tinuod ba kining maong mga alegasyon, kay sa atong pagsuwat niini, wa pa gyud ko ka-kontak sa city hall.

Ako sad unyang klarohon unsay nahitabo sa giingon nga gipamaligya ang mga gidonar nga manok. Duna man kunoy imbestigasyon nga gihimo, unsa may nahitabo niadto? Na-accounted ba ang tanang manok?

* * *

Atong nahisgotan dinhi ang giingon nga kuno ang coronavirus nakapa-depress sa mga senior citizens. Padayonon nato ang atong paghisgot niini.

Dili lalim kining atong kahimtang karon, ilabina alang kanatong mga senior citizens. Imagine, sulod na sa upat ka bulan, wala kitay gawas-gawas gikan sa atong mga panimalay.

Dili kini lalim, ilabina niadtong mga senior citizens nga nag-inusara lang sa balay.

Of course, alang sa uban, daghan ang mahimo sa usa ka senior citizen sulod sa ilang pagkabilanggo sulod sa mga panimalay. Daghang household chores ang atong mahimo, gawas sa paglingaw sa atong kaugalingon pinaagi sa pag-exercise.

Pamubo sa tanum, panilhig sa nataran, tabang panghugas sa plato, sa akong bahin, ako nang nahurot ang mga movies sa Netflix. Hinuon wa ko mag-apil-apil niining gikalingawan karon sa social media.

Suma pa, sa ato nang nahisgotan dinhi, kining giingon sa usa ka pagtuon ug survey nga: “Not only are the elderly more prone to contracting the coronavirus disease 2019 (COVID-19) but they are also vulnerable to bouts of depression and anxiety which are now associated with the illness.”

Nga gawas nga vulnerable kita nga daling matakdan sa sakit, ang coronavirus nakapa-depressed usab kanato. Dugang niini giingon nga ang mga seniors kono “feel loneliness”ug dili na kono himsog ang mga  panglawas. 

Gisugyot nga niining atong panahon karon, kinahanglan nga atong ipakita ngadto sa mga senior citizen nga ato gihapon silang gihigugma ug giatiman, aron nga dili masulod sa ilang hunahuna nga gipasagdan na sila.

* * *

Giingon dinhi ang DILG nagkinahanglan og 50 ka libo nga mga “contact tracers.” Ambot unsa nay nahitabo niini. Naka-recruit naba kaha sila og mga volunteers alang ning maong katuyoan.

Ania karon si Mayor Benjamin Magalong sa dabayan sa Baguio aron pagtabang kanato unsaon nga ma-epektibo ang pagpahigayon sa contact tracing, matud ni DILG Secretary Eduardo M. Año, “the government needs to train and hire contact tracers who will break the chains of transmission of COVID-19 by identifying those who may have been exposed to the virus and monitoring them daily for 14 days.”

So,  importante kaayo ning contact tracing nga kon magmalampuson kita niini, kaminosan ang mga ma-positibo sa coronavirus, kay mosumpo na man ang dugang pagpanakod kay mailhan ug matultolan na man ang mga na-contact sa na-positibo sa virus.

Apan, dili ni sayun kay mora tag mga detective niini, hinungdan nga gikinahanglan ang pagbansaybansay.