Mga istorya sa dragon fruit
Ambot kon ang pangangkon ni Kongresista Sandro Marcos nga ang pagpananom og dragon fruit makapilo og kaupat sa kita sa mga mag-uuma, makapalab-as ba sa interes sa Sugboanong mga negosyante nga nananom ini pila ka tuig ang nilabay.
Nakasuroy ko og plantasyon sa dragon fruit sa Balamban, usa sa labing unang nagsugod sa Sugbo, niadtong itom pang akong buhok. Wa silay problema sa merkado kay gikontratang ilang abot sa usa ka resort sa Mactan. Pero naproblema sa kakuti sa pag-atiman sa mga punoan. Akong nahibaw-an nga nahunong nang ilang operasyon.
* * *
Ang unang mga punoan sa ilang dragon fruit dala nila gikan sa ilang biyahe sa gawas sa nasud. Sa sinugdanan naglisod sila sa pagpasud sa kargamento sa tugpahanan. Nasulbad ang ilang problema human naka-amigo og taga Customs.
Kon ang ilang halin lay tan-awon, puwerteng nindota sa ilang negosyo. Pero dako kaayo ang gasto sa pagpalihok sa umahan–gikan sa pagtukod sa sementado nga mga poste nga pakatayan ngadto sa pagpatubo ug pagpanalipod sa prutas gikan sa mga peste. Gisiyam-siyaman usab og paabot, latas sa mga komplikasyon, kanus-a mahinog, maani ug mabaligya.
* * *
Sa sila pay namaligya, puwerteng taasa pa sa presyo. Pero dihang mas daghan nang nakamao, nisulbong ang suplay ug nitibugsok ang presyo. Kaniadto, tagsa rang igkita ang dragon fruit. Kasagaran adto ra sa mahalon nga hotels ug resorts.
Pero karon bantang nang dragon fruit sa hapit tanang prutasan. Sukwahi sa pagtuo ni Marcos, hagbay rang nananom ang mga mag-uuma og dragon fruit. Sayop sab ang iyang tambag nga mahimong isaling-it og tanom sa mga basakan.
* * *
Ang kinatam-isan mao ang puwa nga dragon. Maoy paborito sa langyaw nga mga turista sa resort sa Mactan nga nikontrata sa plantasyon sa Balamban. Pero kasagaran nila nangreklamo kay napiskan sa duga ug namantsa ang ilang sinina. Maong gipili sa management ang puti. Di sama katam-is pero di sama kahasol nga kan-on.
May opisyal sa Department of Agriculture nga nakasulti nako nga mas tam-is kay sa puwa ang dalag nga dragon fruit. Pero mas gamay ang prutas ug mas nihit. Nakit-an nila sa umahan sa Dumanjug sa kasadpang Sugbo. Ambot kon nilampos ba ang ilang pagsuway sa pagpasanay.
* * *
- Latest
