“Healthy aging, happy living”

Literally: Himsog nga paniguwang, malipayong pagkinabuhi. Mao ba na? Make your own translation, og sayop ko. Anyway, mao kini ang ulohan sa sinuwat ni Michelle Velete, diin matud niya: “While there is nothing we can do about aging, we can always change the way we live with it.”

Tinuod, wa na gyud tay mahimo niining atong pagkatigulang, igo na lang kita sa paghandom sa atong mga kagahapon, apan, mahimo nga atong usbon ang atong attitude toward sa atong pagkatiguwang. Sa ato pa, mahimo gihapon nga magpabilin kitang himsog ug malipayon, despite sa atong edad.

Kusog ang pagdaghan sa mga senior citizens sa tibuok kalibotan. Matud sa World Health Organization (WHO), ang life expectancy sa senior population sa tibuok kalibutan nagpabiling nagsaka.

Sa niaging tuig (2020), “for the first time in history,” matud sa WHO, “the number of people aged 60 years and above, outnumbered children younger than five years.”

So, mas daghan kita kay sa kabataan nga nag-edad og minus 5 ka tuig. Unya, sa tuig 2050, ang senior population sa tibuok kalibutan, gipaabot na muabot og 2 billion gikan sa 841 million sa tuig 2016.

Daghana na nato no? Ang nakadaut ini kay 80% kuno sa maong gidaghanon magpuyo sa ’low income,’ ug ‘middle income countries,’ Sa laktud, ang maong gidaghanon magpuyo sa kabus nga mga nasud, sama sa atong nasud.

Busa, gikinahanglan sa unang mga pagtagad ang mga senior citizens. Matud pa, “The challenge is while people are living longer, they are not necessarily healthier.” Tinuod. “About 23 percent of the overall global burden of death and illness is common among people aged over 60, which is to long term illness caused by disease such as cancer, chronic  respiratory disease, heart disease, musculoskeletal diseases (such as arthritis, and osteoporoses) and mental and neurological disorder.”

Sa una natong mga lindog, atong giingon nga gipakyaw natong mga senior citizens ang tanang matang sa sakit, gumikan lagi sa pagkaluya na sa atong immune system.

Busa, ang WHO miaghat sa kanasuran, “to adapt deep and fundamental health reforms that meet the specific needs of aging population.” Busa, giawhag ang kanusaran paghimo’g mga lakang, pagpasiugda’g mga kausaban sa ilang mga programa sa panglawas nga mohaum specifically sa paningahanglan sa mga senior citizens.

In fairness hinuon, sa ato nang gihisgutan dinhi sa una natong mga lindog, ang atong nasud mipasar na’g mga balaud ug mga presidential proclamations nga mihatag og kaayohan sa mga senior citizens.

Ingon man, ang mga local nga pangagamhanan, mga LGUs, naningkamot usab nga makatubag sila sa panginahangan sa mga senior citizens, pinaagi, among others, panghatag sa financial assistance.

Pipila sa ubang nasud, milusad sila sa usa ka programa, pinaagi sa “low-cost prevention and early detention rather than treatment, rural clinics for rural population, and training for healthcare workers to manage elderly care needs in their communities.”

Mahimo kaha ni dinhi sa ato? Maayo ning kopyahon sa atong mga health authorities. Hinaut nga malakip kini sa mga health programs sa administrasyon ni BBM.

Ug unsaon man tuod nga maangkon sa mga senior citizens ang ‘healthy aging,’ ug ‘happy living?’

Abangan!