Na-bilyonaryo sa pandemya

Sumala sa report sa Oxfam Internation nga giulohan og “Profiting from Pain”, adunay nahimong bilyonaryo matag 30 ka oras nga molabay sa panahon sa pandemya. Gibanabana nga 573 ang nahimong bilyonaryo sa maong panahon.  Ug sa matag bilyonaryo nga motumaw, minilyon ka tawo usab ang nahisugamak sa tumang kakabos.  Ang pandemya nahimong oportunidad sa pangwarta sa dihang nagkasinabot nga mga negosyante ug kawatan sa gobyerno.  Haum ang panultihon nga “Kon baligya ang gahum, angayan limitahan niini ang gobyerno.  Kon abusohan ang gahum, labing maayo nga kunhuran kini”.  Wa gaba-i!

Tinubdan sa ka-ulawan

Sa taho sa POPCOM, daghang mga Pinoy ang misamot kakabos kon itandi sa nilabay nga pito ka tuig, tungod sa pandemya.  Gikan sa 23% nga poverty incidence niadtong tuig 2015, mikunhod na unta kini ngadto sa 16% sa tuig 2019, apan misaka kini pagbalik ngadto sa 23.7% sa tuig 2021.   Ginaingon nga ang kakabos maoy silot sa krimen nga wala nimo mabuhat.  Haum ang panultihon nga “Sa nasud nga maayo ang pagkadumala, ang kakabos sa katawhan tinubdan sa ka-ulawan.  Apan sa nasud nga dili maayo ang pagkadumala, ang bahandi nga gihuptan sa uban, maoy dakong kaulawan”.  May’pag moligeeed!

Nahilo o kaliwat?

Nasuta sa pagtoon sa UNICEF nga ang mga adunahan’g nasud dako ang natampo nga nahimo’ng dili luwas ang kahimtang sa pamuyo alang sa kabataan tungod sa polusyon nga nahimo sa maong mga nasud.  Nasayran usab nga kapin sa 20 milyones ka kabataan ang adunay taas nga level sa lead kon tingga sa ilang dugo.  Ginaingon nga adunay duha ka hinungdan sa hinay nga pangutok sa bata.  Ang una mao ang “lead poisoning”; ang ikaduha mao nga adunay giliwatan ang bata o anaa sa iyang genes ang kahinay sa pamensar.  Mora’g nasamotan na diay hinoon karon kay kaliwat na, nahilo pa.  Fezteleern!

Nahilo kay pan-os

Gipahinumduman ni DepEd Regional Director Salustiano Jimenez ang mga pangulo sa mga publikong tunghaaan nga mag-amping sa ilang mga feeding program aron malikayan ang susamang panghitabo didto sa Sta. Catalina, Negros Oriental diin gatosan ka kabataan ang nangahilo.  Sa maong panghitabo, dayag nga adunay nagpabaya sa ilang katungdanan.  Aron maseguro nga dili pan-os, tilawan una tingale sa maestra ang pagkaon, una ipanghatag sa kabataan.  Kon walay mahitabo sa maestra, okay ra ang pagkaon; apan kon mosakit ang tiyan sa maestra, luwas ang kabataan.  Madahaan!

Do not “segurize”

Gikagubtan karon social media ang post sa usa ka car sales executive kabahin sa usa ka senior citizen nga wala pasudla sa automobile store nga una niya’ng giadtoan, tungod sa iyang dili “maayong pamayhon ug pamiste”, hinungdan nga mibalhin kini sa laing tindahan diin didto na siya nakapalit sa iyang gusto nga sakyanan.  Adunay tawo nga mohukom lang gyud dayon.  Sa pagka-isnabera ug tungod sa sayop nga pagtoo, nawad-an hinoon ang sales lady sa iyang komisyon. Angayan tamdan kanunay ang pagya nga “Do not ‘segurize’ the man under the mango tree.  Hunos (Who knows) inside the aparador if there is ginamos”.  Pagkatoytoy!