Mga putakti nagla-lockdown, nag-iiwasan din kontra sakit

Mangha ang tao sa kaayusan ng “lipunan” ng mga langgam at anay. Mas nakakahiwaga ang bagong tuklas­: hindi lang tao kundi pati putakti ay nagso-social distancing­ at nagla-lockdown kontra impeksiyon. At malamang ginagawa na ito ng insekto daan-milyong taon bago nagkatao sa mundo. Ang kusa at otomatikong reaksiyon ng putakti sa sakit ng parasites ay kaiinggitan ng mga awtoridad kontra COVID-19 pandemic ngayon. Inulat ng Economist magazine kama­kailan ang saliksik ni Michelina Pusceddu ng University of Sassari, Italy.

Matindi ang inter-aksiyon at disiplina ng putakti. Naha­­hati sa mga seksiyon ang loob ng pulot-pukyutan. Imbakan ng pagkain sa gilid, at nurseries ng larvae sa gitna. Ma­li­naw­­ ang tungkulin ng indibiduwal: ang reyna ay taga-itlog, ang drones taga-fertilize, ang batang workers taga-alaga ng larvae­, at matandang workers tagahanap ng pagkain sa labas.

Hindi lang bubuyog ang kalaban na kaya pugutan lahat­ ng nasa pulot-pukyutan. Matindi ring pumatay ang tungaw na “Varroa destructor”. Kumakapit ang parasite sa katawan­ ng putakti at sinisipsip ang sustansiya niya. Para kumalat, kumakapit muna ang Varroa sa mga naghahanap ng pagkain, hanggang madala sa kaloob-looban ng kolonya. Doon ito nanganganak at dumarami. Naiimpekta ang marami.

Bumuo si Pusceddu ng anim na pulot-pukyutan, tatlo impektado ng Varroa. Dalawang pagkilos ang nakita sa mga putakti. Una, kumekembot-sayaw sila para ipaalam kung saan banda nakahanap ng pagkain. Ikalawa, nililinis nila ang katawan ng isa’t isa.

Pero may kaibahan. Ang kembot-sayaw at linis-katawan ng kolonyang walang sakit ay ginagawa sa loob at labas ng pulot-pukyutan. Sa impektado, nililimita ang kembot-sayaw sa bukana, at paulit-ulit ang linis katawan sa loob. Naiiwasan nga ang pagkalat ng tungaw, pero bawas ang pagturo kung saan ang bagong pagkain. Kumokonti ang workers dahil sa sakit; matira ang matibay habang may quarantine.