Eleksiyon panahon sa pandemic

Taliwala niining atong kahimtang karon nga ang coronavirus midumili pa gayud pagbiya kanato, ug dugangan sa giingon nga “double mutant variant” gikan sa India, gikinahanglan ang pagpangandam sa umaabot nga dakung event: ang 2022 national elections.

Sa ato nang giingon dinhi, samtang ang ubang nasud sama sa America, nakahimo’g eleksiyon taliwa sa hulga sa COVID-19, nganong dili man kita dinhi makahimo niini dinhi?

Tingali unya nga dinhi sa ato, ang COVID-19 himoon nga rason sa pipila sa atong mga leader pagpauswag o pagkanselar sa eleksiyon.

Maayo man kay ang Comelec, matud ni James Jimenez, “is deep in preparations for the general elections on May 9, 2022,” uban sa daghang kausaban sa pagbotar.

Matud ni Ana Marie Pamintuan sa Philippine Star: “At least the COVID restrictions have not dampened enthusiasm for voter registration. With 1.6 million out of the estimated four million new voters already registered.“

So, wala kawad-i og kaikag ang katawhan, ang mga bag-ong botante sa kaikag pagpa-rehistro, despite sa pandemic.

Si Jimenez  nagkanayon nga adunay daghang mga measures pag-regulate sa pangampanya, apan nagkinahanglan kini og mga bag-ong balaud.

Lain nga sugyot mao nga himuong duha ka adlaw ang pagbotar, apan daku ang magasto, dugang swedlo sa mga nagtrabaho, sama sa mga magtutodlo. Gawas pa, matud ni Jimenez, kuyaw nga ang mga ballot boxes ibilin ug mabuntgan sulod sa mga voting precincts.

Busa, lagmit usa lang gihapon ka adlaw, apan, i-extend lang ang number of hours pagbotar. Ug mahimo kini sa Comelec kay aduna silay gahum pag-extend sa voting hours.

Kon i-extend and voting hours, subra na kini nga kastigo sa mga magtutudlo, busa, gisugyot nga duha ka shift . Ania si Jimenez: “The preferred solution is a longer voting day of up to 12 hours. But teachers, who start working on election day as early as 3 a.m., could be prone to errors if they are made to work that long (ug kapoy na kaayo kini alang kanila). There could be two shifts, but for this, he says the 110,000 precincts nationwide will need 650,000 teachers.”

Samtang ang in-person campaigning, dili kini ma-totally banned, apan gikinahanglan ang pag-limit sa gidaghanon nga manambong sa mga campaign rallies, ug did-an ang mga pagpakaon aron pagseguro nga dili tangtangon ang face mask ug face shield.

Unsaon pag-regulate and social media? Matud ni Jimenez: “ But there is no law governing this aspect of Philippine elections. The Comelec has been asking Congress since 2013 for legislation to regulate social media.”

Apan, matud dinhi: “He (Jimenez) did not say it outright, but of course our lawmakers have no appetite for changing the status quo when it works for them.”

Bitaw, gidudahan nga ang atong mga magbabaalud dili ganahan i-regulate ang social media kay makapiang kini sa ila unyang pagpangampanya.

“Mobile voting is not provided by law. Postal voting is done only for overseas. A possible solution is to expand the absentee voting law, so that more people can cast their votes ahead: indigenous people, for example, as well as persons with disabilities and other vulnerable sectors,” matud ni Jimenez.