Aging society

Unsay buot ipasabot niini? Literally, atong masabot nga nagkatigulang nga katilingban, diin majority sa mga molupyo mga tigulang na, mga senior citizens.

Dinhi sa atong nasud, gumikan sa kakusog sa population explosion,  kanunay’ng nagsaka ang gidaghanon sa mga senior citizens. Ang Asian Development Bank (ADB) mibutyag nga by 2030 ang gidaghanon sa mga senior citizens mosaka by 10 percent, mao nga ilang Giingon nga mahimo kitang “aging society.”

Agi’g tubag niining maong kahimtang, ang atong gobiyerno mihimo’g mga lakang “to protect the health and economic security of the elderly,” lakip na niini mao ang pagpasar sa 2019 Universal Health Care Law (UHC).

Tuyo s UHC, paggarantiya nga ang matag Pilipino kahatagan sa quality ug affordable nga mga health care services, nga naglakip na sa mga medical tests ug consultations, ug health insurance ubos sa Philippine Health Insurance Corp.

Ang Philippine Statistics Authority (PSA) mitaho nga ang nagasto alang sa panglawas sa mga nagpanuigon og 60 pataas mikabat og 22 porsiyento sa total nga budget sa PSA sa tuig 2018. P44.5 billion ang nagasto niadto naghambin og nagkalainlaing sakit, kining ilang gitawag nga comorbinities, sama sa cancer, HIV AIDS, diabetes, chronic cardiovascular ailments, ug chronic respiratory illnesses.

Unya, laing 15.7 percent ang health expenditures alang sa mga senior citizens pag-alima sa mga sakit nga severe ug critical nga mga kaso sa COVID-19.

Matud pa, sa wala pa ang UHC, ang mga tigulang nagsalig lamang sa tabang sa ilang mga anak, ang uban sa ila tingaling gamay nga pension. Kini sumala sa mga pagtuon sa AD Bank. Apan, kon balasubas kaayo ang imong mga anak, ug kon wala kay pension, dimalas ka nga tigulang. Ang ADB study naglakip usab sa Cambodia ug Vietnam. Ug matud dinhi, aron kalikayan kining giingon nga aging society, kinahanglan ma-harmonize ang mga policy sa UHC ug sa Senior Citizens Act, “to put preventive measures on ageing issues at the forefront.”

Dugang pa, ato ning kutloon: “The current policy response was heavily concentrated on health predominantly on providing curative services and lessening the burden of health care cost.”

Apan, matud dinhi, ang gikinahanglan, dili curative lamang, kundili pag-promote a healthy and and active ageing through programs to prevent chronic illnesses of the elderly that would require long term care.

Niay nindot kaayo. Gisugyot ang pag-revisit (o pagtuon pag-usab) sa atong pension system dinhi sa atong nasud, “to allow the elderly to be financially independent.”

Mahimo kaha ni dinhi sa atong nasud? Ma-financially independent kaha ang mga senior citizens.

Among others, ang RA 9994 (Senior Citizens Act of 2010) nag-provide sa pag-review/pag-upgrade sa mga pension sa GSIS ug SSS. Arang-arang sa GSIS, apan, gamay ra gyud kaayo ang pension sa SSS. Kinahanglan kining i-upgrade.

Giikag usab nga kadtong kaya pa, kahatagan unta og kahigayunan sa panarbaho, ilabina kadtong medyo bata-bata pa.

Generally, on the whole, ang UHC, daku kaayo’g natabang pagpa-uswag sa panglawas sa katawhan, ilabina sa mga senior citizens.

Ania ang foundation sa UHC: “It is the policy of the State to protect and promote the right to health of all Filipinos and instill health consciousness among them.”